Pojęcie debaty publicznej
Wolność debaty publicznej
Debata publiczna, szczególnie dotycząca sporu politycznego, jest często nacechowana dużym napięciem emocji i przedstawiane w niej bywają z istoty rzeczy subiektywne, często nieznajdujące potwierdzenia w faktach poglądy i przekonania osób je wypowiadających. Łączy się to często z używaniem pojęć i określeń celowo przerysowanych, skrajnych, ale nie ma „wolnej, swobodnej, demokratycznej debaty w sytuacji, w której poziom emocji i «soczystość» używanego języka miałyby być z góry narzuconym standardem, określonym w sposób sformalizowany i zbiurokratyzowany przez organy władzy publicznej” (wyrok TK z 11 października 2006 r., P 3/06).
Z uwagi na istotę wolności wypowiedzi i prasy najczęściej dochodzi do ich „zderzenia” z normami służącymi urzeczywistnieniu ochrony osobowości człowieka, w tym jego prywatności i dobrego imienia. W takich przypadkach konieczne jest każdorazowo wyznaczenie zakresu (ram i granic) wolności wypowiedzi, w tym w odniesieniu do działalności wolnej prasy (każda bowiem wolność konstytucyjna ma własne granice, które także wpływają na kierunek wykładni przepisów obejmujących instrumenty urzeczywistnienia tych wolności), a także dopuszczalnego ich wykonywania (w ramach ustalonych granic) poprzez dokonanie oceny ograniczeń kolidującej wartości chronionej, w tym przypadku osobowości (dóbr osobistych) innej osoby.
Służący urzeczywistnieniu ochrony osobowości człowieka w polskim prawie cywilnym system ochrony dóbr osobistych również nie może stanowić narzędzia do tamowania debaty publicznej, także w przypadku wypowiedzi o kontrowersyjnym charakterze.
W demokratycznym państwie prawa szczególnej ochronie powinny podlegać komunikaty stanowiące element dyskursu publicznego, w tym politycznego, gdyż tylko w takich warunkach możliwe jest funkcjonowanie społeczeństwa charakteryzującego się pluralizmem poglądów, jawnie wypowiadanych, a także ścierających się w ramach procesu demokratycznego (wyrok SN z 22 października 2021 r., V CSKP 123/21).
Wyrok SN z dnia 11 sierpnia 2022 r., II CSKP 313/22
Standard: 69613
Debata” (z fr. débat -„spór”) jest pochodną wywiadu na aktualny temat, w którym bierze udział więcej niż dwóch specjalistów w danej dziedzinie, zaproszonych do redakcji. Wyróżnia się następujące odmiany debaty:
a) perswazyjną – przekonanie słuchaczy i czytelników do jakichś stanowisk, np. nowych przepisów prawnych, albo odwiedzenie od jakichś postaw, zachowań;
b) problemową – wszechstronne naświetlenie jakiegoś zagadnienia, które dotyczy wszystkich obywateli i będzie wymagało społecznych decyzji czy akceptacji;
c) analityczną – z udziałem fachowców, ekspertów, wyjaśniających słabo znane czy całkiem nieznane aspekty ogólnie znanej sprawy.
Cechy typologiczne debaty to właściwy, reprezentatywny, przedstawiający różne opcje dobór dyskutantów czy ekspertów, ważność (atrakcyjność) tematu, który nie może być zbyt znany czy opracowany, umiejętność wyważenia roli prowadzącego, który nie powinien być apodyktyczny, ale nie może też pozwolić, by debata przerodziła się w kakofoniczny wielogłos czy kłótnię (zob. W. Pisarek (red.), Słownik terminologii medialnej, Universitatis 2006).
Jak z tego wynika debata ma charakter uporządkowany, sformalizowany, najczęściej toczy się z udziałem prowadzącego (moderatora), a jej istota polega na rozwiązaniu określonego problemu czy przedstawieniu określonej sprawy.
Nie ulega wątpliwości, że dokonywanie wpisów na (...) i wypowiadanie się w tych mediach społecznościowych jest rodzajem komunikacji w sferze publicznej czy prywatnej, jednakże nie sposób przyjąć, z uwagi na wskazane wyżej elementy, że oskarżona swoim wpisem zainicjowała w ten sposób zorganizowaną formę debaty politycznej czy publicznej.
Wyrok SA w Gdańsku z dnia 28 grudnia 2018 r., II AKa 218/18
Standard: 34318 (pełna treść orzeczenia)