Mowa nienawiści w debacie publicznej

Przepis art. 256 § 1 k.k. stanowi jeden z przejawów dopuszczalnego ograniczenia swobody publicznego wyrażania poglądów. Zgodnie z nim, odpowiedzialność karną ponosi sprawca, który publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość. Dobrem chronionym na gruncie wskazanej normy prawnej jest co do zasady porządek publiczny – w tym istniejący ład prawny i polityczny, a także bezpieczeństwo osób należących do określonych grup, wobec których nienawiść ta miałaby być skierowana. W ten sposób ustawodawca wprowadził regulacje, których celem jest eliminowanie lub ograniczanie potencjalnej eskalacji negatywnych zachowań, będących rezultatem nawoływania do nienawiści.

Wyrok SN z dnia 19 kwietnia 2023 r., II NSNk 12/23

Standard: 71673 (pełna treść orzeczenia)

Prawo ma chronić żywotne interesy każdego człowieka, z drugiej strony – ochrona ta nie może stanowić instrumentu dla osiągnięcia celów przez prawo nieakceptowanych ani zachowań przez to prawo zakazanych. W  szczególności na ochronę ze strony polskiego prawa nie może liczyć ten, kto na dowolnym forum pochwala totalitarne metody działania i swoimi wypowiedziami pochwala zbrodnie niemieckiego narodowego socjalizmu.

Ogólnie nawet wypowiadane treści o rasistowskim charakterze czy nawołujące do nienawiści narodowościowej, mające miejsce w obecności osób należących do określonej grupy, której dotyczą, niewątpliwie stanowią naruszenie dóbr osobistych także tych konkretnych osób.

Prawo osobistości nie może stanowić parawanu dla ochrony zachowań, pochwalających zbrodnie przeciwko ludzkości, rasistowskich, ksenofobicznych lub nawołujących do nienawiści. System prawny, w  tym instrumenty prawa cywilnego, nie służą ochronie przejawów tego rodzaju aktywności.

Konstytucyjne prawo do sądu obejmuje także, a nawet przede wszystkim oczekiwanie stron do wydania sprawiedliwego orzeczenia. Granice zgodności z prawem kształtuje, uzasadniony interes publiczny, w którego ramach mieści się napiętnowanie pochwalania rasizmu i nienawiści narodowościowej.

Wyrok SN z dnia 7 marca 2023 r., II CSKP 659/22

Standard: 69443 (pełna treść orzeczenia)