Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przy wykonywaniu gospodarczych zadań ze sfery dominium

Zasada odpowiedzialności za szkodę, gdy stron nie łączył żaden stosunek prawny jest określona w księdze trzeciej w tytule VI pt. "Czyny niedozwolone" ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121; dalej: k.c.). Odpowiedzialność ta jest określona również w ustawach szczególnych.

Kodeks cywilny nie jest jedynym źródłem prawa cywilnego odszkodowawczego (por. orzeczenie TK z 12 kwietnia 1989 r., Uw 9/88). W k.c. nie ma ogólnej podstawy odpowiedzialności Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego i państwowych osób prawnych za szkody wyrządzone przy wykonywaniu gospodarczych zadań państwa (sfera dominium). Art. 417, art. 417[1] i art. 417[2] k.c. dotyczą jedynie szkód wyrządzonych przy wykonywaniu władzy publicznej. 

Skarb Państwa może odpowiadać za szkody wyrządzone przy wykonywaniu zadań nieobjętych zakresem władzy publicznej (sfera dominium) na podstawie szczegółowych przepisów art. 416, art. 427, art. 429, art. 430, art. 435-436 k.c.

Istotne jest to, że wobec braku przepisu analogicznego do art. 421 k.c. w poprzednim brzmieniu, w razie krzyżowania się przepisów k.c. z przepisami ustaw szczególnych, te ostatnie nie wyłączają generalnie odpowiedzialności uregulowanej w wymienionych kazuistycznych przepisach kodeksu cywilnego.

Czynem niedozwolonym w rozumieniu prawa cywilnego jest nie tylko czyn zabroniony przez prawo, ale także tego rodzaju zdarzenia prawne, w związku z zaistnieniem których ustawodawca nakłada na zobowiązanego obowiązek naprawienia szkody wynikającej z tych zdarzeń (zob. wyrok SA w Katowicach z 5 marca 2010 r., I ACa 6/10).

Wyrok TK z dnia 21 lipca 2014 r., K 36/13

Standard: 3569 (pełna treść orzeczenia)