Odpowiednie zadośćuczynienie w warunkach art. 552 k.p.k.

Wnioskodawczyni doznała krzywdy w postaci przeżycia sytuacji stresowej związanej z zatrzymaniem oraz jej traktowaniem podczas czynności. W trakcie zatrzymania funkcjonariusze Policji kierowali w stosunku do niej słowa obraźliwe ze względu na jej orientację, jak również aktywność w ramach ruchu LGBT, ponadto nie otrzymała leków, które powinna przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarskimi. Sposób traktowania wnioskodawczyni odbiegał od sytuacji standardowych. Poza rygorami wynikającymi ze stanu zatrzymania wnioskodawczyni doświadczyła dodatkowych dolegliwości, które potęgują poczucie krzywdy, upokorzenia i niesprawiedliwości. W trakcie zatrzymania wnioskodawczyni została dwukrotnie poddana kontroli osobistej, a czynności te zostały uznane przez Sąd za niezasadne, nielegalne i nieprawidłowe. Zatrzymanie było niewątpliwie niesłuszne, gdyż nie dowiedziono zasadności zarzutu stawianego wnioskodawczyni.

Uwzględniając całokształt okoliczności towarzyszących zatrzymaniu, w tym okres jego stosowania, wiek wnioskodawczyni, jej właściwości osobiste (osoba młoda, dotychczas niekarana) odpowiednią funkcję kompensacyjną spełni wnioskowana kwota 15 000 zł. Nie można również zgodzić się z twierdzeniem, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jawi się jako wygórowana uwzględniając warunki społeczno-ekonomiczne, jak też poziom życia wnioskodawczyni. Wbrew twierdzeniom skarżącego sytuacja majątkowa wnioskodawczyni i wielkość osiąganych przez nią dochodów nie ma decydującego wpływu na ustalenie należnej sumy zadośćuczynienia. Te okoliczności stanowią jedynie pewien element miarkowania sumy zadośćuczynienia.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 17 marca 2023 r., II AKa 125/22

Standard: 68533 (pełna treść orzeczenia)

Zadośćuczynienie ma formę jednorazowego świadczenia pieniężnego i zarówno na gruncie prawa cywilnego, jak i stosowania właściwych instytucji prawa karnego, jak choćby w przypadku przepisu art. 552 § 4 k.p.k., pełni funkcję kompensacyjną.

W art. 445 § 1 k.c. ustawodawca stanowi, że suma zadośćuczynienia powinna być odpowiednia, co oznacza, że powinna odzwierciedlać w pełni rozmiar doznanej krzywdy, tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw i inne okoliczności, których nie sposób wymienić wyczerpująco.

Wysokość zadośćuczynienia powinna być z jednej strony rozumiana szeroko, gdyż obejmuje cierpienia fizyczne, jak i psychiczne a tym samym powinna być odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne, ale z drugiej strony powinna być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa.

O wysokości zadośćuczynienia powinien decydować rozmiar cierpień jakich doznał pokrzywdzony - tak fizycznych, jak i psychicznych. Rozmiar ten należy każdorazowo określić na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Przyznana suma pieniężna zadośćuczynienia ma stanowić ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej wynagradzający doznane cierpienia oraz mający ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć.

Oceniając rozmiar doznanej krzywdy, trzeba zatem wziąć pod uwagę całokształt okoliczności, a więc nie tylko procent uszczerbku, lecz także intensywność cierpień i czas ich trwania oraz nieodwracalność następstw zdarzeń (tu: pozbawienia wolności – przyp. SA), konieczność korzystania z pomocy innych osób oraz inne czynniki podobnej natury.

Ustawodawca nigdzie nie sprecyzował sposobu ustalenia wysokości zadośćuczynienia, odwołując się do sędziowskiego uznania, opartego na całokształcie okoliczności sprawy. Decydującym kryterium jest rozmiar krzywdy, cierpienia fizyczne w postaci bólu i innych dolegliwości oraz cierpienia psychiczne polegające na ujemnych doznaniach przeżywanych w związku z cierpieniami i następstwami, zwłaszcza trwałym lub nieodwracalnym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia

Wyrok SA w Poznaniu z dnia 9 czerwca 2022 r., II AKa 310/21

Standard: 73962 (pełna treść orzeczenia)