Opłata stała w sprawie ochronę dóbr osobistych (art. 26 ust. 1 pkt 3 u.k.s.c.)

Opłatę stałą przewidzianą w art. 26 ust. 1 pkt 3 u.o.k.s. pobiera się od pozwu o ochronę dóbr osobistych w części dotyczącej roszczeń niemajątkowych. Przy uwzględnieniu art. 18 ust. 2 u.o.k.s., dotyczy to również skargi kasacyjnej.

Uiszczenie przez skarżącego jedynie opłaty stałej w kwocie 600 zł oznacza, że wniesiona przez adwokata skarga kasacyjna nie została opłacona w części dotyczącej roszczenia majątkowego o zadośćuczynienie w kwocie 30 tysięcy zł.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego nie było w tej kwestii jednolite, o czym świadczą postanowienia SN z dnia 10 listopada 2006 r., I CZ 62/06 i z dnia 22 czerwca 2007 r., V CZ 59/07, to jednak wyraźnie dominowało stanowisko przyjete w sprawie niniejszej. Znalazło ono wyraz m.in. w postanowieniach z dnia 21 grudnia 2006 r., III CZ 94/06 i z dnia 8 marca 2007 r., III CZ 12/07, uchwale z dnia 22 sierpnia 2007 r., III CZP 77/07, a także postanowieniach z dnia 27 czerwca 2008 r., V CSK 100/08, z dnia 17 grudnia 2008 r., I CZ 107/08 i z dnia 3 września 2009 r., I CZ 44/09. To właśnie stanowisko zostało uznane za prawidłowe w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2009 r., III CZP 54/09.

Postanowienie SN z dnia 19 listopada 2009 r., IV CZ 76/09

Standard: 72064 (pełna treść orzeczenia)

Opłatę stałą przewidzianą w art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) pobiera się od pozwu o ochronę dóbr osobistych w części dotyczącej roszczeń niemajątkowych.

Przy wykładni art. 26 ust. 1 pkt 3 u.k.s.c. należy uwzględnić zasadnicze kryterium wyznaczające rodzaj pobieranej opłaty, którym w myśl art. 12 i 13 u.k.s.c. jest charakter sprawy - o prawa majątkowe lub o prawa niemajątkowe. Opłata stała pobierana jest w sprawie o prawa niemajątkowe, a w sprawie o prawa majątkowe, tylko wówczas, gdy ustawa tak wskazuje (art. 12 uk.s.c.). W sprawie, w której zgłoszono roszczenie majątkowe, pobierana jest opłata stosunkowa ustalana w oparciu o wartość przedmiotu sporu (art. 13 u.k.s.c.).

Rozstrzygając o majątkowym bądź niemajątkowym charakterze sprawy na potrzeby określenia opłat sądowych, należy kierować się tym, czy dochodzone prawa są bezpośrednio uwarunkowane interesami ekonomicznymi podmiotu uprawnionego, a nie niemajątkowym bądź majątkowym charakterem chronionego przez te roszczenia prawa podmiotowego (por. postanowienie SN z dnia 8 marca 2007 r., III CZ 12/07). W myśl tej zasady, za sprawę o charakterze majątkowym w rozumieniu art. 13 u.k.s.c. należy uznać sprawę, której przedmiotem jest żądanie majątkowe, a więc której pozytywne rozstrzygniecie przedstawia dla powoda wartość majątkową. Taki charakter ma niewątpliwie sprawa, w której powód na podstawie art. 445 § 1 lub art. 448 k.c. dochodzi zasądzenia na jego rzecz zadośćuczynienia lub na wskazany cel społeczny określonej kwoty pieniężnej, nawet jeżeli obok tego roszczenia zgłasza na podstawie art. 24 § 1 k.c. żądanie niemajątkowe. W tej sytuacji pozew o ochronę dóbr osobistych obejmujący roszczenia o charakterze majątkowym i niemajątkowym podlega zarówno opłacie stałej (na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 3 u.k.s.c. od żądania niemajątkowego), jak i opłacie stosunkowej (na podstawie art. 13 u.k.s.c. od żądania zasądzenia zadośćuczynienia lub kwoty pieniężnej na cel społeczny). Trzeba wskazać, że w dotychczasowej praktyce nie budziło wątpliwości, iż roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za naruszenie dóbr osobistych dochodzone w odrębnej sprawie podlega opłacie stosunkowej i że przepis art. 26 ust. 1 pkt 3 u.k.s.c. nie ma w tym wypadku zastosowania. Brak argumentów dla stanowiska, że praktyka ta była błędna albo że sama kumulacja w jednym pozwie o ochronę dóbr osobistych roszczenia niemajątkowego i majątkowego prowadzi do zmiany zasad uiszczania opłat sądowych od roszczeń, które są dochodzone rozłącznie (por. uchwałę SN z dnia 22 sierpnia 2007 r., III CZP 77/07)

Biorąc to pod uwagę, należy za poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale z dnia 16 października 2009 r. przyjąć, że uwzględnienie przy odczytywaniu treści normatywnej art. 26 ust. 1 pkt 3 u.k.s.c. zapatrywania, iż roszczenie o zasądzenie kwoty pieniężnej na podstawie art. 445 § 1 i art. 448 k.c. ma charakter sprawy o prawa majątkowe w rozumieniu art. 13 u.k.s.c., nie pozwala zasadnie twierdzić, że przepis ten oparty został na konstrukcji jednej stałej opłaty od pozwu o ochronę dóbr osobistych bez względu na charakter zgłoszonych roszczeń. Odmienna wykładnia pociągałaby za sobą niespójność kontekstu językowego wyrażonej w nim normy, wynikającego zarówno z treści przepisów sąsiednich, jak i przepisów statuujących ogólne zasady określania rodzaju pobieranych opłat sądowych.

Uchwała SN z dnia 17 listopada 2009 r., III CZP 92/09

Standard: 72655 (pełna treść orzeczenia)