Granice tożsamości czynu niealimentacji (art. 209 k.k.)

W przypadku czynu niealimentacji, który polega na zaniechaniu wykonywania obowiązku łożenia na osobę uprawnioną, o kwestii tożsamości czynu i procesowych tego konsekwencjach, decyduje m.in. okres owego zaniechania. 

W przypadku przestępstw niealimentacji, które należą do kategorii tzw. przestępstw zbiorowych, o tożsamości czynów, z tego punktu widzenia, można mówić wyłącznie wówczas, gdy okresy uporczywego uchylania się od obowiązku świadczeń alimentacyjnych, ustalone w kolejno rozpoznawanych sprawach, pokrywają się ze sobą, lub gdy okres określony w sprawie następnej został w całości objęty skazaniem w sprawie rozpoznawanej poprzednio, prawomocnie już zakończonej. Rozumowanie takie wynika przede wszystkim z faktu, iż prawomocne skazanie sprawcy przestępstwa niealimentacji przez ściśle określony czas nie zwalnia go od odpowiedzialności karnej w razie uporczywego uchylania się od wykonania nałożonych nań świadczeń alimentacyjnych w dalszym okresie. Jest to bowiem nowy czyn przestępny, którego granice czasowe powinny być dokładnie zakreślone w opisie przypisanego czynu w wyroku skazującym, zgodnie z brzmieniem art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k

Wyrok SN z dnia 18 stycznia 2023 r., II KK 361/22

Standard: 66861 (pełna treść orzeczenia)

Kwestia granic tożsamości czynu w innym nieco aspekcie, w odniesieniu do przestępstwa niealimentacji określonego w art. 209 § 1 k.k., była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 5 stycznia 2001 r. V KKN 504/00.

Prawomocne skazanie sprawcy tego przestępstwa za uporczywe uchylanie się od płacenia renty alimentacyjnej przez ściśle określony czas nie zwalnia go od odpowiedzialności karnej w razie uporczywego uchylania się od wykonania nałożonych nań świadczeń w dalszym okresie. 

Oczywiście, inaczej kwestia ta przedstawia się w wypadku czynu ciągłego (art. 12 k.k.), kiedy to ograniczenie wyroku tylko do fragmentu czynu, powoduje niedopuszczalność ponownego postępowania o ten czyn, w odniesieniu do pozostałych jego fragmentów, ze względu na przeszkodę procesową w postaci rei iudicatae (zob. uchwała SN z dnia 21 listopada 2001 r. I KZP 29/01).

Wyrok SN z dnia 27 lutego 2002 r., II KKN 17/00

Standard: 33951 (pełna treść orzeczenia)

Prawomocne skazanie sprawcy tego przestępstwa za uporczywe uchylanie się od płacenia renty alimentacyjnej przez ściśle określony czas nie zwalnia go od odpowiedzialności karnej w razie uporczywego uchylania się od wykonania nałożonych nań świadczeń w dalszym okresie. Jest to już bowiem nowy czyn przestępny, którego granice czasowe winny być dokładnie zakreślone w opisie przypisanego czynu w wyroku skazującym, zgodnie z brzmieniem art. 413 § 2 k.p.k.

Jeżeli dojdzie do sytuacji, że przypisane sprawcy okresy uchylania się od świadczeń alimentacyjnych w dwóch kolejnych wyrokach pokrywają się częściowo, albo ów okres przyjęty w wyroku późniejszym „pochłania” okres z prawomocnego wyroku i obejmuje dalszy okres, nie może być mowy o powadze rzeczy osądzonej sensu stricto, stanowiącej podstawę do wszczęcia procedury o stwierdzenie nieważności późniejszego orzeczenia.

Wyrok SN z dnia 5 stycznia 2001 r., V KKN 504/00

Standard: 33952 (pełna treść orzeczenia)