Brak podstaw do wydania postanowienia działowego na podstawie zgodnego wniosku uczestników (art. 687 k.p.c.)
Postępowanie w sprawach o dział spadku (art. 680 - 689 k.p.c.)
Dokonując działu spadku, sąd - zgodnie z art. 688 KPC - stosuje odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności. Rozważa zatem sposób podziału masy spadkowej z uwzględnieniem art. 211 i art. 212 § 2 KC. W sytuacji, w której wszyscy współspadkobiercy złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia wspólności majątku spadkowego, wydaje postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych (art. 622 KPC); przeprowadzenie - pod tym kątem - oceny wniosku wyrażającego oczekiwanie przyznania składników majątku spadkowego jednemu spadkobiercy bez spłat lub dopłat na rzecz innych spadkobierców wymaga niewątpliwie zbadania przyczyn, z powodu których aprobują oni takie rozwiązanie.
Wyrok SN z dnia 30 września 2016 r., I CSK 702/15
Standard: 33827 (pełna treść orzeczenia)
Jak stanowi art. 687 kpc w braku podstaw do wydania postanowienia działowego na podstawie zgodnego wniosku uczestników, dział spadku będzie rozpoznany według przepisów poniższych, tj. art. 688 kpc. Zgodnie z tym przepisem do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności. W zakresie materii odnoszącej się do sposobów podziału majątku spadkowego będą to art. 619 § 2 kpc i art. 621-625 kpc.
Z przepisów regulujących zniesienie współwłasności, do których odsyła art. 1035 kc, wynika, że podziału spadku można dokonać przez :
1) podział spadku w naturze między wszystkich spadkobierców stosownie do ich udziałów, z ewentualnym wyrównaniem tych udziałów w postaci dopłat;
2) przyznanie spadku jednemu spadkobiercy lub niektórym spadkobiercom z obciążeniem ich obowiązkiem spłaty na rzecz pozostałych spadkobierców;
3) sprzedaż spadku i podział uzyskanej kwoty między spadkobierców stosownie do ich udziałów w spadku.
Z przepisów art. 688 kpc w zw. z art. 623 kpc oraz art. 1035 kc w zw. z art. 211 kc wynika, że w braku odmiennej woli współspadkobierców podstawowym sposobem podziału spadku jest jego dział w naturze. Ten sposób podziału majątku spadkowego ma pierwszeństwo przed innymi sposobami. Jeżeli określony przedmiot wyczerpujący cały lub prawie cały spadek nie daje się podzielić, wówczas zgodnie z art. 1035 kc w zw. z art. 212 § 2 kc może on być przyznany stosownie do okoliczności jednemu ze spadkobierców z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedany stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, przy czym z regulacji tej wynika, że ustawodawca przyjął równorzędność obu tych sposobów podziału.
Wybór jednego z nich należy w pierwszej kolejności do spadkobierców, jednak w sytuacji, gdy spadkobiercy nie zajmą jednolitego stanowiska w tym przedmiocie – wybór należy do sądu i to nawet bez zgody uczestników postępowania. Nie budzi wątpliwości, że sprzedaż należy traktować jako ostateczny sposób podziału majątku spadkowego.
Przyznanie spadku określonemu spadkobiercy jest uzależnione od istniejących w danej sprawie działowej okoliczności, takich jak usprawiedliwione interesy wszystkich uprawnionych, a także sytuacja osobista, rodzinna i majątkowa. Przyznanie spadku jednemu spadkobiercy związane jest z obowiązkiem spłaty na rzecz pozostałych spadkobierców, które stanowią równowartość udziału w spadku każdego ze spadkobierców.
Podstawowym celem działu spadku – co do zasady – jest doprowadzenie do całkowitej likwidacji istniejącej pomiędzy spadkobiercami wspólności majątku spadkowego.
Postanowienie SR w Przasnyszu z dnia 18 września 2014 r., I Ns 445/12
Standard: 33828 (pełna treść orzeczenia)