Niewypłacalność dłużnika

Stan niewypłacalności dłużnika oznacza pomniejszenie substancji majątku, ograniczenie wypłacalności, dalsze odwlekanie i zmniejszenie szans na zaspokojenie wierzyciela.

Stan niewypłacalności dłużnika w stopniu wyższym obejmuje także utrudnienie zaspokojenia chociażby poprzez konieczność włożenia dodatkowego nakładu kosztów, czasu i ryzyka zaspokojenia się z majątku dłużnika (SN np. w wyroku z dnia 18 września 1998 r., III CKN 612/97).

Wyrok SA w Białymstoku z dnia 21 grudnia 2016 r., I ACa 641/16

Standard: 54666 (pełna treść orzeczenia)

O ile świadomość pokrzywdzenia musi istnieć w chwili zdziałania czynności prawnej przez dłużnika, o tyle przesłanka niewypłacalności musi istnieć w dacie zaskarżenia czynności prawnej.

przez niewypłacalność dłużnika należy rozumieć obiektywny stan jego majątku, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej wierzycielowi. Wierzyciel może przy tym wykazywać niewypłacalność dłużnika za pomocą wszelkich dowodów, a zatem nie tylko poprzez przeprowadzenie nieskutecznej egzekucji (wyrok SA w Warszawie z 6 grudnia 1996 r., I ACr 853/96).

Pokrzywdzenie powstaje w każdym przypadku na skutek takiego stanu majątku dłużnika, który powoduje nie tylko niemożność, ale również utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (wyrok SN z 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/2000, wyrok SN z 14 lutego 2008 r., II CSK 503/07).

Ocena w tym zakresie winna zostać dokonana przy uwzględnieniu stanu istniejącego w dacie orzekania.

O niewypłacalności dłużnika w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. świadczy m.in. sytuacja, gdy komornicza egzekucja świadczenia pieniężnego przeprowadzona chociażby z jednej części składowej majątku dłużnika okaże się nieskuteczna (wyrok SA w Krakowie z 14 października 2010 r., I ACa 875/10). Zaistnienie takiej okoliczności musi bowiem prowadzić do wniosku, że dłużnik stał się niewypłacalny co najmniej w większym stopniu niż byłby, gdyby zaskarżonej czynności nie dokonał. Skoro bowiem o niewypłacalności dłużnika w rozumieniu art. 527 k.c. świadczy m.in. bezskuteczność przeprowadzonej przeciwko niemu egzekucji, która może być prowadzona z różnych, a zatem także tylko z niektórych, składowych części majątku dłużnika, przeto nie jest konieczne prowadzenie egzekucji kolejno z poszczególnych składników majątku dłużnika, aż do skutku, gdyż narażałoby to wierzyciela na zbędne koszty, niepotrzebną przewlekłość i oznaczało przejmowanie na siebie skutków niepowodzeń kolejnych egzekucji, których przyczyny mogą być przecież różne (wyrok SN z 18 września 1998 r., III CKN 612/97).

Powyższy pogląd Sąd Apelacyjny w pełni podziela, albowiem po pierwsze uzasadnia go to, że dłużnik może i powinien, dysponując innymi składnikami majątku, zapłacić egzekwowaną należność, przez co roszczenie pauliańskie stałoby się po prostu bezprzedmiotowe, a po drugie - nie można wymagać od chcącego skorzystać z analizowanej ochrony wierzyciela, ażeby wszczynał kolejno wiele postępowań egzekucyjnych, mnożył związane z tym koszty, pokonywał przeszkody związane z samym ustaleniem, z jakich części składa się majątek dłużnika i przyjmował na siebie skutki niepowodzeń dalszych egzekucji.

Wyrok SA w Łodzi z dnia 8 lipca 2015 r., I ACa 69/15

Standard: 16420 (pełna treść orzeczenia)