Czynności rażąco sprzeczne z zasadami prawidłowego zarządu rzeczą wspólną (art. 202 k.c.)

Poprzez powołanie się na legitymację z art. 209 k.c., współwłaściciel nie może realizować swoich roszczeń w celu obejścia art. 201 k.c., art. 202 k.c. i art. 206 k.c. Wyjątkowy charakter legitymacji współwłaścicieli do dokonania czynności zachowawczej powoduje, że może być ona podjęta wyłącznie ze skutkiem w stosunku do osób trzecich, czyli ma zastosowanie w tzw. stosunkach zewnętrznych wynikających ze stosunku współwłasności. Współwłaściciel nie może więc skutecznie wystąpić przeciwko innemu współwłaścicielowi z powołaniem się na uprawnienie z art. 209 k.c. W takich przypadkach współwłaściciel powinien poszukiwać ochrony na gruncie przepisów normujących stosunki pomiędzy współwłaścicielami (np. art. 202 k.c. - jeśli pozostali współwłaściciele podejmują czynności zmierzające do zniszczenia lub pogorszenia rzeczy, czy art. 206 k.c. - gdy współwłaściciele nie dopuszczają pozostałych do współposiadania wspólnej rzeczy). 

Sąd w orzeczeniu może zakazać dokonania określonej czynności bądź nakazać jej zmodyfikowanie. Jednakże Sąd nie może rozstrzygnąć pozytywnie o wniosku, gdy czynność została już dokonana. Jeżeli w chwili zamknięcia rozprawy czynność będzie już dokonana, wniosek podlega oddaleniu. Aby tego uniknąć, wnioskodawca powinien żądać zabezpieczenia roszczenia poprzez zakazanie dokonywania określonej czynności do czasu zakończenia postępowania (art. 755 § 1 KPC).

Wyrok SO w Olsztynie z dnia 15 maja 2019 r., IX Ca 98/19

Standard: 33645 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z treścią art. 202 kc „jeżeli większość współwłaścicieli postanawia dokonać czynności rażąco sprzecznej z zasadami prawidłowego zarządu rzeczą wspólną, każdy z pozostałych współwłaścicieli może żądać rozstrzygnięcia przez sąd.”

Powyższa regulacja stanowi podstawę dla ingerencji sądu w zarząd rzeczą wspólną w sytuacji gdy większość współwłaścicieli dokonuje czynności krzywdzących pozostałych współwłaścicieli. Dlatego też z żądaniem rozstrzygnięcia sprawy przez sąd może zwrócić się każdy ze współwłaścicieli bez względu na wielkość posiadanego udziału.

Większość współwłaścicieli może dokonywać czynności zwykłego zarządu (art. 201 kc), co nie oznacza, że czynności te są zgodne z zasadami prawidłowego zarządu i nie stoją w sprzeczności z interesami mniejszości współwłaścicieli. Jak podkreśla się w literaturze dlatego też ustawodawca dał każdemu z pozostałych współwłaścicielowi możliwość wystąpienia do sądu o rozstrzygnięcie. Podstawą ingerencji sądu jest to, że czynność, jest rażąco sprzeczna z zasadami prawidłowego zarządu, przy czym ustalenie sprzeczności rażącej nie wymaga wiadomości specjalnych i opinii biegłego, lecz  ex definitione jest proste dla każdego (w tym sędziego) oceniającego sprawę rozsądnie w oparciu o doświadczenie życiowe.

Postanowienie SO w Suwałkach z dnia 24 września 2018 r., I Ca 334/18

Standard: 33643 (pełna treść orzeczenia)