Rozporządzenie rzeczą wspólną przez współwłaściciela

Zgodnie z art. 198 k.c., każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.

Jak stanowi art. 199 k.c., do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyrok z dnia 24 kwietnia 2013 r., IV CSK 596/12 oraz postanowienie z dnia 5 marca 2015 r., VCSK 293/14) wyjaśniono, że wymaganie zgody współwłaściciela nie oznacza, że czynność musi być dokonana tylko wspólnie przez wszystkich współwłaścicieli.

Norma art. 199 k.c. dotyczy w zasadzie stosunków wewnętrznych między współwłaścicielami. Na zewnątrz każdy współwłaściciel może więc występować samodzielnie tzn. dokonywać czynności zarządu we własnym imieniu, mimo że ustawa wyraźnie o tym nie stanowi.

Współwłaściciel, który za wymaganą ustawą zgodą wszystkich współwłaścicieli dokonał czynności prawnej, sam jest stroną wynikającego z niej stosunku prawnego, działa on we własnym imieniu, lecz w interesie ogółu współwłaścicieli. Pozostali nie stają się stroną takiego stosunku prawnego, mimo że skutki czynności dotyczą bezpośrednio sfery ich praw; zgoda pozwala rozciągnąć skutki dokonanej czynności na współwłaścicieli.

Według przeważających i przekonywujących stanowisk wyrażonych w piśmiennictwie, wyrażenie zgody przez współwłaścicieli na zbycie rzeczy, czy dokonanie innej czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu nie jest wyrażeniem zgody przez osobę trzecią, do której miałby zastosowanie art. 63 k.c. Współwłaściciele nie są bowiem osobami trzecimi w odniesieniu do czynności odnoszących się do rzeczy, których są współwłaścicielami.

Postanowienie SN z dnia 16 listopada 2018 r., I CSK 650/17

Standard: 33640 (pełna treść orzeczenia)

Do zgody współwłaściciela na rozporządzenie rzeczą wspólną, o której mowa w art. 199 k.c., nie ma zastosowania art. 63 k.c. mówiący o zgodzie osoby trzeciej, niezbędnej do dokonania czynności prawnej i która powinna zostać wyrażona w formie szczególnej wymaganej od czynności prawnej, dla której dokonania potrzebna jest zgoda osoby trzeciej. Zgoda na czynność rozporządzenia rzeczą wspólną, wymagana w art. 199 k.c., może być wyrażona, zgodnie z art. 60 k.c., przez każde zachowanie się współwłaściciela, które ujawnia jego wolę w sposób dostateczny.

Postanowienie SN z dnia 24 stycznia 2013 r., V CSK 79/12

Standard: 50665 (pełna treść orzeczenia)