Odpowiednie stosowanie przepisów o obowiązku naprawienia szkody i o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 194 k.c.)

Połączenie rzeczy (art. 191 k.c.) może prowadzić do powstania roszczenia byłego właściciela rzeczy ruchomej o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia (art. 194 k.c.) przy uwzględnieniu istnienia i treści stosunków obligacyjnych poprzedzających takie połączenie.

Zgodnie z art. 194 k.c., przepisy o połączeniu rzeczy (art. 191 k.c.) nie uchybiają przepisom o bezpodstawnym wzbogaceniu. Oznacza to, że połączenie rzeczy ze skutkami wynikającymi z art. 191 k.c. może być zdarzeniem, które może prowadzić do transferu korzyści w warunkach określonych w art. 405 k.c.

Nie można abstrahować od tego, w jakiej sytuacji doszło do połączenia, w tym m.in. w związku z wykonywaniem określonych umów obligacyjnych.

Powód godził się na takie połączenie tych rzeczy, ze skutkiem wynikającym z art. 191 k.c. i oczekiwał zapłaty nie tylko od partnera umowy sprzedaży. Należy zatem stwierdzić, że samo „faktyczne połączenie ruchomości powoda z nieruchomością pozwanego” nie tworzy tytułu do żądania zwrotu korzyści na podstawie art. 405 k.c., jeżeli powód nie wykazał właśnie niezbędnych przesłanek powstania tego roszczenia.

Przepis art. 191 k.c. wywołuje skutki prawno-rzeczowe w przewidzianej w nim sytuacji (połącznie rzeczy) bez względu na to kto, w jakich okolicznościach i czyje rzeczy połączył z nieruchomością. Jeżeli połączenie takie prowadzi także do powstania skutków obligacyjnych, (np. roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wobec obecnego właściciela nieruchomości, art. 194 k.p.c.), to przy ustalaniu przesłanek takiego roszczenia niezbędne jest branie pod uwagę ciągu odpowiednich stosunków obligacyjnych poprzedzających taki transfer (przyrost) korzyści majątkowej.

Wyrok SN z dnia 10 lutego 2017 r., V CSK 327/16

Standard: 33626 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

W razie wbudowana materiałów  budowlanych w budynek w wykonaniu nieważnej umowy na podstawie z art. 191 k.c., własność nieruchomości rozciąga się także na te rzeczy ruchome, które z nieruchomością uległy połączeniu i stały się jej częścią składową, zaś stosownie do art. 194 k.c. przepisy o połączeniu nie uchybiają przepisom o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2005 r., V CK 537/04

Standard: 36240 (pełna treść orzeczenia)