Majątkowy charakteru sprawy o uchylenie, stwierdzenie nieważności lub ustalenie nieistnienia uchwał organów spółdzielni

Zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 10 maja 2011 r., III CZP 126/10, mającą moc zasady prawnej, sprawa o uchylenie, ustalenie nieistnienia oraz o stwierdzenie nieważności uchwały organów spółdzielni jest sprawą o prawa niemajątkowe, w której skarga kasacyjna jest dopuszczalna (art. 398]1] § 1 w związku z art. 398[2] § 1 k.p.c.), jeżeli przedmiotem zaskarżonej uchwały są prawa lub obowiązki o charakterze niemajątkowym.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono stanowisko, które podziela Sąd Najwyższy w orzekającym składzie, że zatwierdzenie sprawozdania finansowego spółdzielni mieszkaniowej dotyczącego aktywów i pasywów oraz przepływu środków pieniężnych, ma wpływ na stan majątkowy spółdzielni, a tym samym jej członków. Z tego względu roszczenie o uchylenie tego rodzaju uchwały walnego zgromadzenia spółdzielni ma charakter majątkowy (zob. postanowienie SN z 18 września 2014 r., V CZ 53/14; por. też postanowienie SN z dnia 10 stycznia 2018 r., I CSK 528/17). Taki też charakter - w okolicznościach sprawy - należało przypisać żądaniu dotyczącemu uchwały o zatwierdzenie sprawozdania Zarządu z działalności Spółdzielni (por. też postanowienie SN z dnia 6 października 2006 r., V CZ 67/06).

W orzecznictwie majątkowy charakter przypisany został również roszczeniu dotyczącemu uchwały w przedmiocie udzielenia absolutorium zarządowi (zob. postanowienia SN z dnia 6 października 2006 r., V CZ 67/06 i z 28 maja 2013 r., V CZ 18/13, niepubl. oraz wyrok SN z 19 grudnia 2008 r., II CSK 267/08), zaś na gruncie wspólnot mieszkaniowych za majątkowym charakterem sprawy o uchylenie uchwały w przedmiocie udzielania absolutorium zarządcy i zatwierdzenia sprawozdania ze sprawowania zarządu nieruchomością wspólną opowiedział się Sąd Najwyższy również w uchwale z 9 grudnia 2005 r., III CZP 111/05).

Postanowienie SN z dnia 28 lipca 2023 r., I CSK 3851/22

Standard: 83344 (pełna treść orzeczenia)

W obowiązującym obecnie art. 17 pkt 4[2] k.p.c. właściwość rzeczowa sądów w sprawach o uchylenie, stwierdzenie nieważności lub ustalenie nieistnienia uchwał organów spółdzielni - jak i uchwał organów innych osób prawnych - została unormowana w oderwaniu od kryterium majątkowego lub niemajątkowego charakteru sprawy. Z tych samych zapewne przyczyn w obecnym stanie prawnym nie zależy od majątkowego lub niemajątkowego charakteru sprawy także wysokość opłat sądowych w tych sprawach (art. 27 pkt 8, 8a, 8b w związku z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010.90.594 z późn. zm. - dalej: "u.k.s.c."), ani wysokość wynagrodzenia pełnomocnika będącego adwokatem (§ 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Dz. U.2002.163.1348 z późn. zm.) lub radcą prawnym (§ 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Dz. U.2002.163.1349 z późn. zm.).

Nadal natomiast ustalenie majątkowego lub niemajątkowego charakteru sprawy o uchylenie, stwierdzenie nieważności lub ustalenie nieistnienia uchwał organów spółdzielni ma istotne znaczenie z punktu widzenia przewidzianej w art. 398[2] § 1 k.p.c. w odniesieniu do spraw o prawa majątkowe przesłanki dopuszczalności skargi kasacyjnej (odpowiednia wartość przedmiotu zaskarżenia). W uchwale składu siedmiu sędziów - zasadzie prawnej - z dnia 10 maja 2011 r., III CZP 126/10, Sąd Najwyższy przyjął, że sprawa o uchylenie, stwierdzenie nieważności lub ustalenie nieistnienia uchwały organów spółdzielni jest sprawą o prawa majątkowe i art. 398[2] § 1 k.p.c. ma do niej zastosowanie, jeżeli przedmiotem zaskarżonej uchwały są prawa lub obowiązki o charakterze majątkowym.

Przedmiotem uchwał zaskarżonych przez powódkę są niewątpliwie prawa i obowiązki majątkowe. Dlatego Sąd Apelacyjny trafnie zaliczył wszczętą przez powódkę sprawę do kategorii spraw o charakterze majątkowym. W rezultacie art. 368 § 2 k.p.c., nakazujący w sprawie o prawa majątkowe oznaczenie w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia, miał w niniejszej sprawie zastosowanie.

Niemniej uchybienie wskazanemu wymaganiu przez powódkę i nieuzupełnienie w zakreślonym terminie braku formalnego apelacji przez podanie wartości przedmiotu zaskarżenia nie mogło uzasadniać odrzucenia dotkniętej tym brakiem apelacji na podstawie art. 370 i 373 k.p.c. Należy podzielić pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2008 r., III CZP 7/08, że sankcji tej podlegają tylko braki formalne uniemożliwiające nadanie apelacji prawidłowego biegu w rozumieniu art. 130 § 1 k.p.c., a niewskazanie w apelacji przez powódkę wartości przedmiotu zaskarżenia nie jest takim brakiem. Jak wynika z wcześniejszych wyjaśnień, wartość przedmiotu sporu (zaskarżenia) w tych sprawach o uchylenie, stwierdzenie nieważności lub ustalenie nieistnienia uchwał organów spółdzielni, które zgodnie z kryterium wskazanym w zasadzie prawnej z dnia 10 maja 2011 r., III CZP 126/10, mają - tak jak sprawa niniejsza - charakter majątkowy, nie ma wpływu na właściwość rzeczową sądu, ani na wysokość opłat sądowych i wysokość wynagrodzenia należnego w ramach pokrycia kosztów procesu. Nie zależy też od tej wartości dopuszczalność zaskarżenia apelacją. Dopiero dopuszczalność skargi kasacyjnej jest uwarunkowana określoną wartością przedmiotu zaskarżenia. Wartość przedmiotu sporu (zaskarżenia) nie pełni więc w tych sprawach do etapu rozpoznania apelacji w istocie żadnej funkcji.

Postanowienie SN z dnia 25 października 2012 r., I CZ 153/12

Standard: 33533 (pełna treść orzeczenia)