Niedopuszczalność nadania klauzuli w trybie art. 787 k.p.c tytułowi egzekucyjnemu wydanemu wcześniej w trybie art. art. 778[1] k.p.c.

Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej, opatrzonemu na podstawie art. 778[1] k.p.c. klauzulą wykonalności przeciwko wspólnikowi tej spółki, sąd nie może nadać klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. przeciwko jego małżonkowi.

Przewidzianą w art. 778[1] k.p.c. możliwość nadania tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikom tej spółki należy traktować jako przykład powstałej z mocy ustawy rozszerzonej prawomocności wyroku, podobnej do tej, która ma miejsce w odniesieniu do małżonka dłużnika na podstawie art. 787 k.p.c. Postępowanie w trybie art. 778[1] k.p.c. jest mniej sformalizowane w porównaniu z art. 787 k.p.c., gdyż nie obejmuje obowiązku wysłuchania wspólnika przed nadaniem przeciwko niemu klauzuli wykonalności. Rozszerzona prawomocność oznacza, że wierzyciel, w przypadkach wymienionych w ustawie, może uzyskać tytuł wykonawczy przeciwko innym osobom, niż wymienione w tytule egzekucyjnym. W ten sposób obok dłużnika materialnoprawnego wskazanego w tytule egzekucyjnym pojawia się inna osoba, przeciwko której można żądać nadania tytułowi klauzuli wykonalności na podstawie przepisów procesowych. Tą drogą staje się ona dłużnikiem egzekwowanym, gdyż wierzyciel może żądać skierowania przeciwko niej egzekucji.

Ponieważ łączy się z tym dopuszczalność zastosowania określonej formy przymusu, praworządność wymaga, żeby przepisy mające zastosowanie wykładać ściśle. Kierując się tą zasadą należy stwierdzić, że w obowiązującym stanie prawnym nie ma możliwości nadania klauzuli wykonalności na podstawie art. 778 k.p.c. przeciwko małżonkowi dłużnika spółki jawnej. Hipoteza tego przepisu, pozwalającego na nadanie klauzuli przeciwko małżonkowi dłużnika, ogranicza się wyraźnie do sytuacji, w której tytuł egzekucyjny wydany został przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim. Niedopuszczalne jest więc rozciąganie tej hipotezy na sytuację, w której tytuł egzekucyjny wydany został przeciwko innemu podmiotowi jako dłużnikowi materialnoprawnemu. Innymi słowy, jeżeli na podstawie przepisu szczególnego dłużnikiem egzekwowanym została osoba pozostająca w związku małżeńskim, to wierzyciel nie może następnie żądać nadania klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. przeciwko jej małżonkowi tak, aby małżonek stał się kolejnym dłużnikiem egzekwowanym. 

Uchwała SN z dnia 12 maja 2005 r., III CZP 21/05

Standard: 33167 (pełna treść orzeczenia)