Ochrona firmy osoby fizycznej i prawnej (art. 43[4] [5] [10] k.c.i art. 24 k.c.)

Z powodu swojej roli odróżniającej, zwłaszcza w odniesieniu do przedsiębiorców cieszących się uznaniem na rynku i czyniących wymierne nakłady na reklamę swojej marki, firma może być nośnikiem znacznej wartości majątkowej (chociaż jest niezbywalna). Może ona pozwalać konsumentom na identyfikację produktów lub usług danego podmiotu i wywoływać u nich skojarzenia z czyjąś renomą albo jakością produktów lub usług.

Przepis art. 43[10] KC stanowi, że przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W przypadku dokonania naruszenia może on także żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia. Ochrona opiera się na zasadzie domniemania bezprawności, rozumianej jako niezgodność zachowania z szeroko rozumianym porządkiem prawnym. Naruszeniem jest każde, nie oparte na własnym prawie, użycie cudzej firmy w jej pełnym brzmieniu bądź jej charakterystycznej części, bez względu na winę lub świadomość naruszenia.

Firma niemieckiej osoby prawnej podlega ochronie na podstawie art. 43[10] KC poprzez art. 8 Konwencji związkowej paryskiej z 20/03/1883 r. o ochronie własności przemysłowej (Akt sztokholmski z 14/07/1967 r.), stanowiący, że: Nazwa handlowa będzie chroniona we wszystkich Państwach będących członkami Związku bez obowiązku zgłoszenia lub rejestracji niezależnie od tego, czy stanowi ona, czy nie stanowi części znaku towarowego.

Naruszenie prawa do firmy może przybrać różne formy, charakteryzując się z zasady intencją skorzystania z renomy uprawnionego, „wdarcia się” w jego klientelę, np. poprzez wywołanie u niej mylnego wyobrażenia o istnieniu powiązania pomiędzy podmiotem uprawnionym, a podmiotem, który narusza cudze prawa.

Roszczenie o zaniechania działań zagrażających prawu do firmy ma prewencyjny charakter, ma zapobiec dokonywaniu naruszeń, o których mowa wyżej.

 Dla możliwości jego podniesienia, ustawa wymaga spełnienia kumulatywnie dwóch przesłanek:

1. zaistnienie działania jednego przedsiębiorcy zagrażające firmie uprawnionego,

2. bezprawność ww. działania.

Sąd podziela zapatrywanie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu wyrażone w wyroku z 26/07/2012 r. (I ACa 486/12), że zagrożenie prawa do firmy ma miejsce, gdy z okoliczności sprawy wynika, że firma przedsiębiorcy została użyta w taki sposób, który wiąże się z ryzykiem pomyłki co do tożsamości przedsiębiorców. Pojęcie to należy interpretować szeroko – włączając w to ich wzajemną relację – występowania (albo nie) między nimi powiązań prawnych lub gospodarczych. Prawo do firmy jest zagrożone, gdy nieuprawnione korzystanie z niej przez innego przedsiębiorcę prowadzi do nieusprawiedliwionego czerpania zysków z nakładów inwestycyjnych uprawnionego na reklamę albo naraża na szwank renomę uprawnionego. Z zagrożeniem, o którym mowa w art. 43[10] k.c., musi wiązać się realne ryzyko naruszenia prawa do firmy.

Przesłance bezprawności działania należy przypisać znaczenie niemożności przeciwstawienia cudzemu prawu do firmy własnego prawa do korzystania z takiego samego lub podobnego oznaczenia, wynikającego np. z umowy licencyjnej lub posiadanego nazwiska.

Zakres opisanej wyżej ochrony nie jest ograniczony terytorialnie, ani przedmiotowo przez zakres działania przedsiębiorców (tak wyrok SA w Katowicach z 4/11/2006 r., I ACa 560/04).

Świadomość lub wina podmiotu naruszającego są w świetle art. 4310 k.c. irrelewantne. Powoda obciąża dowód, że przysługuje mu prawo do firmy i że jego firma jest realnie zagrożona naruszeniem. Ponieważ bezprawność domniemywa się, to pozwanego obciąża dowód braku bezprawności, a nie powoda dowód jej wystąpienia.

Wykorzystanie elementu (...) w oznaczeniu strony internetowej, przez którą potencjalny klient jest przekierowywany do sklepu internetowego pozwanych prowadzących działalność gospodarczą w tej samej branży sprawia, iż jego używanie rodzi ryzyko wprowadzenia w błąd co do tożsamości przedsiębiorców, sprzecznego z zasadą wyłączności firmy określoną w art. 43[3] § 1 KC Działania pozwanych naruszają więc prawo (...), któremu służą roszczenia przewidziane przepisem art. 43[10] KC

Wyrok SO w Warszawie z dnia 12 października 2015 r., XXII GWzt 15/15

Standard: 33042 (pełna treść orzeczenia)