Właściwość przemienna w sprawach o alimenty (art. 32 k.p.c.)

„Sprawą o alimenty” w rozumieniu art. 398[2] § 2 pkt 1 k.p.c. (poprzednio art. 393 pkt 2 k.p.c.) jest roszczenie regresowe matki dziecka przeciwko jego ojcu. Sąd Najwyższy w uchwale z 16 grudnia 2015 r., III CZP 77/15, nie odszedł też od wykładni art. 32 k.p.c. przyjętej w uchwałach z 29 stycznia 1954 r., I C 3074/52 i z 6 października 1967 r., III CZP 63/67 uznając, że przemawiają za tym ważne względy społeczne (zob. uzasadnienia uchwał III CZP 77/15, III CZP 63/67 i I C 3074/52).

Oznacza to, że kwalifikacja roszczenia regresowego na potrzeby prawa procesowego odrywa się od kwalifikacji materialnoprawnej i jest taka sama jak roszczenia alimentacyjnego zarówno w przypadku właściwości sądu (art. 32 k.p.c.), jak i dopuszczalności skargi kasacyjnej (art. 398[2] pkt 1 k.p.c.).

Przemawia to zatem za przyjęciem, że całokształt krajowych przepisów procesowych wskazuje, że roszczenie regresowe matki dziecka przeciwko ojcu o zwrot kosztów utrzymania i wychowania dziecka (art. 140 k.r.o.) nie ma wprawdzie charakteru roszczenia alimentacyjnego sensu stricto, ale może być dochodzone przed sądem miejsca zamieszkania wierzyciela na analogicznych zasadach jak roszczenie alimentacyjne.

Postanowienie SN z dnia 9 lipca 2024 r., II CSKP 548/24

Standard: 85060 (pełna treść orzeczenia)

Żądanie zmiany wysokości świadczeń alimentacyjnych jest roszczeniem alimentacyjnym w rozumieniu art. 32 k.p.c., niezależnie od powoływanej przez stronę powodową podstawy. 

Roszczenia alimentacyjne wynikają ze stosunków prawno-rodzinnych takich jak pokrewieństwo i powinowactwo, a także ze stosunków zrównanych z nimi (przysposobienie), i mogą istnieć nawet po ustaniu małżeństwa lub przysposobienia. Treścią obowiązku alimentacyjnego jest dostarczanie uprawnionemu przez zobowiązanego środków utrzymania oraz w miarę potrzeby także środków wychowania. Ma on charakter osobisty, nie przechodzi na spadkobierców zobowiązanego i znajduje podstawę w przepisach o charakterze iuris cogentis. Powołane cechy pozwalają dostatecznie odróżnić sprawy alimentacyjne od innych i prowadzą do wniosku, że unormowania kodeksu postępowania cywilnego dotyczące roszczeń alimentacyjnych odnoszą się nie tylko do spraw określonych w art. 128 k.r.o., ale do wszystkich wypadków, w których strony związane węzłem prawnorodzinnym żądają rozstrzygnięcia o obowiązku dostarczania środków utrzymania i wychowania zarówno co do zasady, jak i wysokości, w tym również o zmianę tej wysokości przez jej podwyższenie lub obniżenie, bez względu na podstawę prawną. Alimentacyjny charakter roszczeń nie traci tej cechy wskutek zamiany w obowiązek świadczenia na mocy orzeczenia sądowego, zachowując ją w toku postępowania egzekucyjnego aż do wygaśnięcia zobowiązania.

Z powyższego wynika, że żądanie powódki domagającej się zmiany wysokości świadczeń alimentacyjnych zasądzonych na jej rzecz jest powództwem o roszczenia alimentacyjne, ponieważ zmierza w istocie do zmiany zapadłych orzeczeń, które nie utraciły swego charakteru po uprawomocnieniu.

Uchwała SN z dnia 16 kwietnia 1991 r., III CZP 24/91

Standard: 32891 (pełna treść orzeczenia)