Wynagrodzenie adwokata z urzędu w sprawach o alimenty

Jeżeli osoba zobowiązana do alimentów nie została obciążona obowiązkiem zwrotu kosztów, adwokatowi ustanowionemu z urzędu dla strony uprawnionej do alimentów przyznaje się od Skarbu Państwa wynagrodzenie ustalone na podstawie § 7 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.).

W sprawie o alimenty obowiązują dwie różne stawki minimalnego wynagrodzenia przysługującego pełnomocnikowi zawodowemu będącemu adwokatem, uzależnionych od tego, którą stronę procesu reprezentuje pełnomocnik, a także od wyniku postępowania oraz treści rozstrzygnięcia sądu o jego kosztach.

Paragraf 7 ust. 1 pkt 11 rozp. opł. adw. przewiduje, że stawka minimalna opłaty za czynności adwokackie w sprawie o alimenty wynosi 60 zł, z zastrzeżeniem ust. 4, który stanowi, że opłatę, o której mowa w ust. 1 pkt 11, ustala się od wartości przedmiotu sprawy, jeżeli obowiązek zwrotu kosztów obciąża osobę zobowiązaną do alimentów.

Z treści tej regulacji wynika, że strona uprawniona do alimentów zwraca swojemu przeciwnikowi reprezentowanemu przez pełnomocnika - w razie zaistnienia ku temu podstawy prawnej i obciążenia tej strony kosztami przez sąd - koszty adwokackie w kwocie 60 złotych, co uważa się za przejaw ochrony strony uprawnionej do alimentów. W przeciwnym przypadku, gdy istnieje podstawa do obciążenia kosztami strony zobowiązanej do alimentów, wynagrodzenie pełnomocnika strony uprawnionej do alimentów ustala się na podstawie paragrafu 7 ust. 4 rozp., a więc według stawki minimalnej obliczonej od wartości przedmiotu sporu.

Przytoczona regulacja § 7 ust. 4 dotyczy sytuacji, w której z uwagi na wynik sprawy, stronę zobowiązaną do alimentów „obciąża” obowiązek zwrotu kosztów w sensie abstrakcyjnym, co do zasady, i w jakiejkolwiek części; nie ma natomiast znaczenia, czy faktycznie sąd zasądzi te koszty od strony zobowiązanej do alimentów na rzecz strony uprawnionej do alimentów.

Jeśli osoba zobowiązana do alimentów nie została w takiej sytuacji obciążona obowiązkiem zwrotu kosztów, adwokatowi ustanowionemu z urzędu dla strony uprawnionej do alimentów przysługuje od sądu, który go ustanowił wynagrodzenie ustalone na podstawie paragrafu 7 ust. 4, a więc według stawki obliczonej z uwagi na wartość przedmiotu sporu.

Zawarcie w niniejszej sprawie ugody przez byłych małżonków oznacza, że pozwana jako zobowiązana do alimentów, uznała część roszczenia powoda, a więc w tym zakresie uległa żądaniu powoda, co prowadzi do wniosku, że pełnomocnikowi powoda z urzędu przysługuje od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego, wynagrodzenie ustalone na podstawie paragrafu 7 ust. 4 w związku z paragrafem 2 ust. 3 rozp. opł. adw., a więc według stawki minimalnej ustalonej od wartości przedmiotu sporu.

Uchwała SN z dnia 21 października 2015 r., III CZP 68/15

Standard: 32855 (pełna treść orzeczenia)