Tryb postępowania sądu procesowego w razie dostrzeżenia potrzeby ustanowienia stronie kuratora (art. 183 k.r.o.)

Choć według art. 600 § 1 k.p.c., kuratora dla osoby niepełnosprawnej ustanawia sąd opiekuńczy na wniosek tej osoby, a za jej zgodą - także na wniosek organizacji pozarządowej, wymienionej w art. 546 § 3 k.p.c., nie oznacza to, że sąd niebędący sądem opiekuńczym pozbawiony jest możliwości podjęcia czynności zmierzających do ustanowienia kuratora dla osoby niepełnosprawnej.

Zgodnie z art. 600 § 2 k.p.c., w przypadku gdy stan osoby niepełnosprawnej wyłącza możliwość złożenia wniosku lub wyrażenia zgody, o których mowa w § 1, sąd opiekuńczy może ustanowić kuratora z urzędu; możliwość taka istnieje także w przypadku, o którym mowa w art. 558 § 2 k.p.c.

Po dostrzeżeniu niepełnosprawności pozwanej i niewzięciu udziału w postępowaniu prokuratora, Sąd Rejonowy powinien był zawiadomić o dostrzeżonych okolicznościach, uzasadniających ustanowienie kuratora, sąd opiekuńczy. Zgodnie z art. 572 § 1 k.p.c. każdy, komu znane jest zdarzenie uzasadniające wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest zawiadomić o nim sąd opiekuńczy. Pośród podmiotów, na których obowiązek ten ciąży w szczególności, wymieniono sądy (art. 572 § 2 k.p.c.). Ustawodawca przewidział zatem instrumenty umożliwiające aktywne działanie sądu na rzecz zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości osobie, której wiek i stopień niepełnosprawności fizycznej lub umysłowej uniemożliwiają podjęcie obrony.

Potrzebę zapewnienia takich środków proceduralnych wyrażono w art. 12 i 13 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2012.1169).

Postanowienie SN z dnia 8 grudnia 2016 r., III CZ 54/16

Standard: 32435 (pełna treść orzeczenia)