Misja publiczna mediów publicznych

Zgodnie z art. 213 ust. 1 Konstytucji oraz ustawą o radiofonii i telewizji - KRRiT stoi z jednej strony na straży wolności słowa i niezależności mediów, z drugiej zaś odpowiada za realizację misji publicznej, która to misja mieści się w "…interesie publicznym w radiofonii i telewizji", o którym mowa w art. 213 ust. 1 Konstytucji. O ile realizacja tego pierwszego celu nie musi być bezpośrednio związana z koniecznością zapewnienia odpowiednich środków publicznych, to niewątpliwie dostarczanie niezależnej informacji, udostępnianie dóbr kultury i sztuki, ułatwianie korzystania z oświaty i dorobku nauki, upowszechnianie edukacji obywatelskiej, dostarczanie rozrywki i popieranie krajowej twórczości audiowizualnej (art. 1 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji) czyli wykonywanie zadań, które na ową misję się składają, wymaga zapewnienia odpowiednich nakładów finansowych. Bez finansowego wsparcia publicznego nie byłoby to możliwe. Dla Państwa Polskiego realizacja owej misji to obowiązek publiczny, a zarazem społeczny i historyczny w stosunku do wszystkich tych, którzy z dorobku polskiej kultury, nauki i sztuki pragną korzystać.

Jedną z podstawowych przesłanek możności wypełniania wskazanej misji przez media publiczne są właściwe zasady ich finansowania ze środków publicznych (mogą to być środki budżetowe lub bezpośrednie opłaty o charakterze publicznoprawnym). Na wagę finansowania ze środków publicznych mediów publicznych wskazuje między innymi zalecenie Komitetu Ministrów Rady Europy z 11 września 1996 r. nr R(96)10.

We współczesnym społeczeństwie demokratycznym telewizja i media nie są jedynie nośnikiem informacji. Media - a w szczególności publiczne radio i publiczna telewizja - kształtują wzorce osobowe i postawy społeczne ogromnej rzeszy odbiorców. Stały się kreatorem kultury, więc istotne znaczenie ma przekazywanie treści, które tworzą szeroko pojmowaną kulturę w obszarze języka polskiego i kształtują postawy obywatelskie. W tym znaczeniu telewizja publiczna z związku z wypełnianiem misji publicznej może być traktowana jako swego rodzaju dobro publiczne (nadawanie Teatru Telewizji oraz audycji kulturalnych, edukacyjnych dla szkół, dla bezrobotnych, dla różnych grup zawodowych, dla Polonii i dla mniejszości narodowych) finansowane nie tylko z reklam, ale również z opłat abonamentowych.

We współczesnym ustroju demokratycznym sprawowanie władzy opiera się na fundamencie dialogu społecznego mającego zasadnicze znaczenie dla kształtowania i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Środki komunikacji masowej czynią ów dialog możliwym, co - w myśl art. 213 Konstytucji - nie zwalnia władz państwowych z obowiązku strzeżenia wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.

Dostrzegając znaczenie mediów we współczesnym państwie demokratycznym trzeba pamiętać o znaczeniu pluralizmu mediów dla budowania społeczeństwa obywatelskiego. Chodzi o to, by współistnienie publicznych i prywatnych mediów elektronicznych było określone przez ustawodawcę. W ramach tych reguł musi istnieć system przekazywania środków publicznych na potrzeby pełnienia misji publicznej, w tym także przez publiczną radiofonię i telewizję. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego pozycja ustrojowa Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji umożliwia ponoszenie przez ten organ odpowiedzialności za interes publiczny. Art. 214 Konstytucji wymaga apolityczności od członków KRRiT, co stanowi ważną przesłankę niezależności tego organu. KRRiT może więc wykonywać kompetencje regulacyjne przez wydawanie odpowiednich rozporządzeń. Rozporządzenia te powinny oczywiście w pełni odpowiadać wymaganiom określonym w Konstytucji.

Wyrok TK z dnia 9 września 2004 r., K 2/03, OTK-A 2004/8/83, Dz.U.2004/204/2092

Standard: 3479 (pełna treść orzeczenia)