Zasada nominalizmu a obowiązek naprawienia szkody w razie zwłoki dłużnika

Różnica między wartością pieniądza w chwili spełniania świadczenia a jego wartością w chwili odpowiedniej dla ustalenia odszkodowania sama przez się nie stanowi wynikającej ze zwłoki szkody, która podlega naprawieniu. Obowiązująca w polskim prawie zasada nominalizmu (art. 358 § 2 k.c.) nie zakłada niezmiennej siły nabywczej pieniądza, przeciwnie - jest wyrazem uwzględnienia jej wahań, zachodzących w szczególności pomiędzy terminem spełnienia świadczenia a chwilą jego spełnienia.

Spełnienie więc świadczenia pieniężnego przez zapłatę jego sumy nominalnej, jeżeli odbiega od rzeczywistej wartości pieniądza w chwili świadczenia, w świetle zasady nominalizmu samo przez się nie stanowi szkody podlegającej naprawieniu na zasadach prawa cywilnego.

Pogląd przeciwny niweczyłby działanie zasady nominalizmu. Brak szkody w razie spełnienia świadczenia przez zapłatę jego sumy nominalnej, różnej od rzeczywistej wartości pieniądza w chwili świadczenia, nie jest przy tym zależny od okoliczności, w jakich do zapłaty tej doszło. Nie jest więc także zależny od tego, czy zapłata ta, będąca wynikiem opóźnienia w spełnieniu świadczenia, nie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.

Ujmując rzecz inaczej, można przeto powiedzieć, że następstwem zwłoki dłużnika nie jest podlegająca naprawieniu szkoda wyrażająca się różnicą wartości pieniądza w chwili spełnienia świadczenia a jego wartością w chwili, w której świadczenie powinno być spełnione lub w innej chwili.

W razie stwierdzenia, iż pozwany dopuścił się zwłoki w spełnieniu świadczenia, czym wyrządził powodowi szkodę podlegającą naprawieniu, łączna kwota uzyskana przez powoda z tytułu odszkodowania za zwłokę oraz z tytułu odsetek za opóźnienie nie może przewyższać szkody, jakiej powód doznał na skutek zwłoki. 

Przyznane powodowi odszkodowanie powinno być zatem pomniejszone o sumę otrzymanych przez niego odsetek za opóźnienie.

Wyrok SN z dnia 13 czerwca 1984 r., III CRN 114/84

Standard: 32143 (pełna treść orzeczenia)