Wyłączenie odpowiedzialności za szkodę spowodowaną przelaniem się wody z lokalu wyżej położonego do lokalu położonego niżej.
Odpowiedzialność z tytułu wyrzucenia, wylania, spadnięcia przedmiotu (art. 433 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W doktrynie były prezentowane dwa rozbieżne stanowiska dotyczące podstawy odpowiedzialności za zalanie lokalu położonego niżej z lokalu położonego na wyższej kondygnacji. Pierwsze wskazywało jako podstawę odpowiedzialności ogólną regułę odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie winy (art. 415 k.c.).
Zwolennicy przeciwnego stanowiska powoływali się na zastosowanie w takiej sytuacji przepisu art. 433 k.c., zgodnie z którym za szkodę wyrządzoną wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia jest odpowiedzialny ten, kto pomieszczenie zajmuje, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą zajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł zapobiec.
Istniejące rozbieżności zostały ostatecznie wyjaśnione przez Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów, zgodnie z którą przepis art. 433 k.c. nie ma zastosowania do odpowiedzialności za szkodę polegającą na zalaniu lokalu położonego niżej z lokalu znajdującego się na wyższej kondygnacji (por. uchwała (7) SN z dnia 19 lutego 2013 roku, sygn. akt III CZP 63/12).
Podzielając pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy, wskazać należy, że podstawę prawną żądania pozwu stanowi art. 415 k.c., na gruncie którego przesłankami odpowiedzialności są : powstanie szkody, zdarzenie, z którym ustawa wiąże obowiązek odszkodowawczy oraz związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a szkodą, ujęty w rozumieniu teorii adekwatnej przyczynowości, mającej swój wyraz normatywny w przepisie art. 361 § 1 k.c., stanowiącym, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
Należy podkreślić, iż przepis art. 415 k.c. normuje podstawową zasadę odpowiedzialności opartą na winie sprawcy szkody, co oznacza, że za szkodę odpowiada osoba, której zawinione zachowanie jest źródłem szkody. Co istotne w ramach odpowiedzialności deliktowej stopień winy ma znaczenie drugorzędne, co oznacza, że sprawca szkody odpowiada w razie zaistnienia choćby lekkiego niedbalstwa (culpa levissima).
Zalanie mieszkania może być spowodowane działaniem podmiotu znajdującego się w mieszkaniu na wyższej kondygnacji, jednakże nie jest to regułą. W ścianach czy też pomiędzy ścianami lokali znajdują się instalacje, w tym instalacja wodno – kanalizacyjna, niebędące własnością właściciela lokalu, za których prawidłowy stan techniczny właściciel nie ponosi odpowiedzialności.
Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali (Dz.U.1994, Nr 85, poz.388 z późń. zm.), wszystko co nie służy do użytku przez indywidualnego właściciela jest częścią wspólną. I tak, wskazać należy, że częścią wspólną nieruchomości są wszystkie piony wodne i kanalizacyjne w budynku. Natomiast elementy poziome instalacji w lokalu stanowią przedmiot własności właściciela lokalu i jednocześnie odpowiada on za ich stan techniczny. Granica odpowiedzialności za instalacje wodno-kanalizacyjne pomiędzy wspólnotą a indywidualnym właścicielem przebiega na zaworach odcinających, montowanych na pionach wody zimnej i wody ciepłej. Reasumując, wszystkie odcinki poziome tych instalacji są własnością indywidualnego właściciela lokalu i to właśnie właściciel ponosi odpowiedzialność za ich stan techniczny i ewentualne awarie. Za stan techniczny pionów odpowiada natomiast wspólnota mieszkaniowa bądź spółdzielnia mieszkaniowa, ewentualnie zarządca nieruchomości.
Przyczyną zalania lokali powódki był niewłaściwy montaż instalacji wodno – kanalizacyjnej w mieszkaniu pozwanej w związku z trwającymi w nim pracami remontowo – budowlanymi. W trakcie prac remontowych w lokalu B. B. doszło do nieprawidłowego montażu elementu instalacji wodno-kanalizacyjnej, który skutkował nieszczelnością instalacji, a w konsekwencji przeciekaniem wody i zalaniem lokali stanowiących własność M. Ł. (1). Pozwana jako właścicielka lokalu nr (...) powinna dołożyć należytej staranności celem zapewnienia bezpiecznego i technicznie poprawnego wykonania prac remontowych, aby wyłączyć możliwość wyrządzenia szkody właścicielom innych lokali położonych w budynku wielokondygnacyjnym. Brak zapewnienia prawidłowego wykonania remontu instalacji wodno – kanalizacyjnej (w tym przypadku wadliwego montażu elementu budowlanego – tzw. kolanka) obciąża w tym przypadku właściciela lokalu i powinien być traktowany w kategoriach zawinionego zaniechania. Ta okoliczność zaś przesądza zasadę odpowiedzialności B. B. w niniejszej sprawie na gruncie art. 415 k.c.
Wyrok SR dla Łodzi – Śródmieścia z dnia 14 marca 2017 r., I C 1319/14
Standard: 10617 (pełna treść orzeczenia)
Przepis art. 433 k.c. nie ma zastosowania do odpowiedzialności za szkodę polegającą na zalaniu lokalu położonego niżej z lokalu znajdującego się na wyższej kondygnacji.
Pogląd o braku możliwości stosowania art. 433 k.c. do szkód wyrządzonych przelaniem się wody pomiędzy pomieszczeniami w tym samym budynku należy uznać za konsekwentny i ugruntowany. Odosobnione stanowisko, wyrażone bez bliższego uzasadnienia, w orzeczeniu z dnia 15 września 1959 r., 4 CR 1071/58, nie świadczy o zróżnicowaniu poglądów. Najnowsza uchwała III CZP 41/12 podjęta pomimo wyrażanej w doktrynie krytyki dotychczasowego stanowiska, świadczy o woli kontynuowania ugruntowanej linii orzecznictwa, opartej na tradycyjnym rozumieniu art. 433 k.c.
Wykładnia językowa przepisu nie prowadzi do jednoznacznych rezultatów, w doktrynie przedstawiane są bowiem tak liczne i rozbieżne wypowiedzi dotyczące znaczenia słowa „wylanie”, że należy uznać ten sposób wykładni za zawodny, chociaż, w ocenie Sądu Najwyższego, tradycyjne rozumienie pojęcia „wylanie” jako przelanie się wody lub innej cieczy na zewnątrz, poza obręb budynku, lepiej oddaje jego sens. Inne sposoby wykładni prowadzą do wyłączenia art. 433 k.c. jako podstawy odpowiedzialności zajmującego pomieszczenie za szkodę wyrządzona przelaniem się wody pomiędzy kondygnacjami wewnątrz budynku.
Historyczna wykładnia prowadzi do wniosku, że przepis ten, podobnie jak regulacje, na których był wzorowany, miał na celu ochronę osób i rzeczy znajdujących się na zewnątrz budynku przed szkodą, jaką mogły wyrządzić spadające przedmioty lub wylewające się ciecze. Należy uznać, że wolą ustawodawcy, który pozostawił w kodeksie cywilnym art. 433 w niemal niezmienionym brzmieniu, pomimo realiów społecznych odmiennych od tych, jakie istniały w czasach rzymskich, było zachowanie tradycyjnego pojmowania tej instytucji.
Celem przepisu pozostaje ochrona bezpieczeństwa osób i rzeczy znajdujących się na zewnątrz budynku, skoro osoby te mają z reguły większe trudności w ustaleniu sprawcy szkody, a tym bardziej w wykazaniu jego winy.
Należy także zwrócić uwagę, że pomimo równorzędnego ukształtowania w kodeksie cywilnym odpowiedzialności na zasadzie winy i zasadzie ryzyka, zasada winy ma jednak znaczenie podstawowe i znacznie większy zakres zastosowania. Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka jest w przeciwieństwie do odpowiedzialności na zasadzie winy, ograniczona do ściśle określonych w ustawie wypadków. Wybór zasady ryzyka oznacza istotne uprzywilejowanie poszkodowanego i znacząco zwiększa zakres odpowiedzialności osoby objętej tym reżimem. Z tego względu rozszerzająca wykładnia przepisu, dokonywana w celu rozciągnięcia jego hipotezy na wypadki w nim nieuregulowane, powinna być dokonywana wyjątkowo, przy uwzględnieniu proporcji pomiędzy ochroną interesów poszkodowanego i osoby odpowiedzialnej za szkodę.
Uznanie, że art. 433 k.c. obejmuje także wypadek wyrządzenia szkody przez przelanie się wody czy innej cieczy pomiędzy kondygnacjami wewnątrz budynku wymagałoby dokonania wykładni rozszerzającej, czego nie uzasadnia potrzeba wzmożonej ochrony osób zamieszkałych w tym samym budynku.
Uchwała SN (7) z dnia 19 lutego 2013 r., III CZP 63/12
Standard: 13947 (pełna treść orzeczenia)