Najwyższy przedstawiciel Rzeczypospolitej Polskiej

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego art. 126 ust. 1 Konstytucji nadał funkcji Prezydenta jako "najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej" wymiar uniwersalny w tym sensie, że funkcję tę sprawuje Prezydent zarówno w stosunkach zewnętrznych jak i wewnętrznych, ponadto - niezależnie od okoliczności, miejsca i czasu. Nie ma przesłanek prawnych, na podstawie których należałoby a limine wyłączyć z zakresu realizacji tej funkcji - forum instytucji politycznej Unii Europejskiej, tj. Rady Europejskiej. W związku z tym, że Konstytucja czyni "najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej" tylko Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydent - na zasadach i w granicach wyznaczonych przez Konstytucję i ustawy - samodzielnie postanawia o miejscu i formach urzeczywistnienia tej funkcji określonej w art. 126 ust. 1 Konstytucji. Pozycja ustrojowa "najwyższego przedstawiciela" oznacza, że zakres samoistnej funkcji Prezydenta dotyczy przede wszystkim sfery "uosobienia majestatu RP".

Trybunał Konstytucyjny podkreśla zarazem, że ustrojowa pozycja Prezydenta jako "najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej" nie oznacza, że Prezydent jest najwyższym organem władzy Rzeczypospolitej Polskiej. "Najwyższe przedstawicielstwo" nie oznacza także, wbrew sugestiom przedstawianym w trakcie postępowania w niniejszej sprawie, "najwyższej reprezentacji". Wreszcie, co istotne, przyznanie Prezydentowi ustrojowej roli "najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej" nie prowadzi wprost do powierzenia Prezydentowi funkcji prowadzenia polityki zagranicznej ani też polityki "unijnej". Konstytucja nie formułuje generalnej kompetencji Prezydenta do udziału w posiedzeniach Rady Europejskiej, a zwłaszcza - do przedstawiania stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej na posiedzeniach tej Rady.

Ustrojowa pozycja Prezydenta jako "najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej" i "gwaranta ciągłości władzy państwowej" została konstytucyjnie ukierunkowana przez wskazanie - w art. 126 ust. 2 - konstytucyjnych zadań Prezydenta. Przepis ten stanowi, że Prezydent Rzeczypospolitej: a) czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, b) stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Należy przyjąć, że art. 126 ust. 2 wyznacza zakres zadań, jakie Konstytucja stawia przed Prezydentem, określając w ten sposób granice i charakter jego funkcji ustrojowych sprecyzowanych w art. 126 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę na trzy okoliczności. Po pierwsze - treść art. 126 ust. 2 Konstytucji wskazuje, że w przepisie tym określone są zadania, a nie kompetencje. Po drugie, wymienione w art. 126 ust. 2 zadania są realizowane przez Prezydenta wspólnie i we współdziałaniu z innymi organami władzy państwowej. W zakresie żadnego ze wskazanych zadań Prezydent nie ma wyłączności ich realizacji w formach władczych. Po trzecie, ustalonych w art. 126 ust. 2 zadań (celów) Prezydent nie może realizować w sposób dowolny. Realizując je, może sięgać bowiem jedynie po kompetencje określone w Konstytucji i ustawach. Sięganie przez Prezydenta po te kompetencje następować może jedynie w sytuacji, gdy służy to realizacji celów wyrażonych w art. 126 ust. 2 Konstytucji.

Konstytucja odróżnia ustrojową pozycję Prezydenta jako "najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej

Polskiej" od ustrojowej funkcji "reprezentanta państwa w stosunkach zagranicznych".

Postanowienie TK z dnia 20 maja 2009 r., Kpt 2/08, OTK-A 2009/5/78, M.P.2009/32/478

Standard: 3440 (pełna treść orzeczenia)