Usługi świadczone osobiście przez małżonka jako nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty

Korzyść majątkowa, o którą następuje wzrost wartości majątku odrębnego dzięki usługom świadczonym osobiście przez małżonka, określona sumą zaoszczędzonych wydatków z majątku odrębnego, stanowi w pojęciu art. 45 § 1 k.r.o. nakład poczyniony z majątku wspólnego na majątek odrębny ulegający zwrotowi przy podziale majątku wspólnego, chyba że istnieją podstawy do wcześniejszego zwrotu.

Tylko taka wykładnia odpowiada celom wspólności ustawowej i interesom rodziny. Nie można byłoby bowiem aprobować sytuacji, do której prowadziłby pogląd reprezentowany w rewizji nadzwyczajnej. Przy takim założeniu małżonek, który swoją pracą w gospodarstwie domowym i wychowaniu dzieci umożliwił współmałżonkowi zajęcie się osobiście pracą na rzecz jego odrębnego majątku, musiałby na wypadek ustania wspólności ponosić niekorzystne konsekwencje majątkowe tego, przy równoczesnym wzbogaceniu się współmałżonka wzrostem wartości jego majątku odrębnego.

Wartość świadczonej przez wnioskodawcę pracy przy remoncie budynków na nieruchomości stanowiącej jego majątek odrębny nie jest bez znaczenia dla ustalenia wartości nakładów z majątku wspólnego na ten majątek. Stosownie do przepisu art. 45 § 1 k.r.o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek odrębny.

Przez pojęcie nakładów z majątku wspólnego należy rozumieć zarówno użycie składników tego majątku na rzecz majątku odrębnego, np. drewna na budowę lub remont domu, jak również wartość osobistych świadczeń małżonka przy dokonywaniu tego remontu. Wynikiem tych świadczeń jest konkretna korzyść majątkowa w majątku odrębnym w postaci wzrostu jego wartości bez żadnego ekwiwalentu pieniężnego. Źródłem tej korzyści zaś jest z reguły nie tylko własna zapobiegliwość i umiejętność małżonka, ale współpraca współmałżonka, dzięki której mógł on świadczyć osobiście usługi obniżające koszty remontów.

Postanowienie SN z dnia 10 lipca 1976 r., III CRN 126/76

Standard: 31204 (pełna treść orzeczenia)