Odpowiedzialność pracownika wobec drugiego pracownika za szkodę wyrządzoną z winy nieumyślnej

Przepis art. 120 § 1 kodeksu pracy wyłącza opartą na przepisach prawa cywilnego odpowiedzialność pracownika wobec drugiego pracownika za szkodę wyrządzoną z winy nieumyślnej przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych.

W świetle wykładni funkcjonalnej art. 120 § 1 k.p. nie ma miejsca do przyjęcia "dodatkowej" odpowiedzialności pracownika obok zakładu pracy i ubezpieczyciela społecznego wobec drugiego pracownika poszkodowanego na skutek wypadku przy pracy, przy założeniu, że szkoda została wyrządzona z winy nieumyślnej przy wykonywaniu przez sprawcę obowiązków pracowniczych.

Powyższa reguła nie znajduje zastosowania w następujących przypadkach:

1. W razie wyrządzenia szkody innemu pracownikowi z winy umyślnej. Jeżeli pracownik wyrządzi umyślnie szkodę bezpośrednio swemu zakładowi pracy, jest z mocy art. 122 k.c. obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości. W takim przypadku ustawodawca daje wyraźne pierwszeństwo funkcji restytucyjnej, rezygnując ze szczególnej ochrony dochodów i mienia pracownika - sprawcy przed nadmiernym uszczupleniem. W konsekwencji tego stanu rzeczy zakład pracy, który naprawi osobie trzeciej (tj. także drugiemu pracownikowi) szkodę wyrządzoną umyślnie przez swego pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych, będzie miał z mocy art. 441 § 3 k.c. w związku z art. 300 k.p. nieograniczone przepisem art. 120 § 2 k.p. zwrotne roszczenie do sprawcy.

2. W razie wyrządzenia szkody osobie trzeciej tylko przy okazji wykonywania obowiązków pracowniczych. Takie stanowisko zajął już Sąd Najwyższy w wyroku (7) z dnia 19.VI.1975 r. V PRN 2/75.

3. W razie niewypłacalności zakładu pracy w powiązaniu z niedochodzeniem roszczeń zwrotnych w stosunku do pracownika - sprawcy. Takie stanowisko zajął już Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały (7) z dnia 7.VI.1975 r. III CZP 19/75, uzasadniając je, jak następuje: "Art. 120 § 1 k.p. statuując wyłączną odpowiedzialność zakładu pracy, ma na względzie sytuacje typowe, to jest wypadki, w których zakład pracy nie tylko odpowiada majątkowo, lecz także ma możliwość naprawienia szkody. Zasada prawna uchwalona w niniejszej sprawie nie wyłącza możliwości dochodzenia odszkodowania przez osobę trzecią bezpośrednio od pracownika - w razie niewypłacalności zakładu pracy zatrudniającego tego pracownika". Nienaprawienie szkody w przypadku całkowitej niewypłacalności zakładu pracy nie dałoby się pogodzić z obowiązującym porządkiem prawnym, gdyby przyjąć, że sprawca także za naprawienie szkody nie odpowiada, choć w takim układzie sprawca nie byłby narażony na odpowiedzialność zwrotną wobec swego pracodawcy.

Uchwała SN z dnia 12 czerwca 1976 r., III CZP 5/76

Standard: 31192 (pełna treść orzeczenia)