Zbycie rzeczy zajętej w postępowaniu egzekucyjnym (art. 848 k.p.c. i art. art. 300 § 2 k.k.)

Zbycie rzeczy zajętej w postępowaniu egzekucyjnym, prowadzonym na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego, może wyczerpywać znamiona przestępstwa określonego w art. 300 § 2 k.k. – mimo przewidzianej w art. 848 k.p.c. możliwości kontynuowania postępowania egzekucyjnego przeciwko nabywcy rzeczy – o ile zaistnieje skutek w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela (postanowienie z dnia 20 stycznia 2005 r., I KZP 31/04

Mimo prowadzenia czynności w trybie art. 848 k.p.c. może dojść do udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela. Obrońca najwyraźniej przyjmuje natomiast, iż możliwość prowadzenia egzekucji przeciwko nabywcy rzeczy w trybie art. 848 k.p.c. zawsze wykluczy udaremnienie bądź uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela, a zatem wykluczy też odpowiedzialność sprawcy. Założenie to jest błędne z tego powodu, że bezpodstawnie zakłada, iż egzekucja prowadzona w trybie wymienionego przepisu będzie zawsze skuteczna.

Postanowienie SN z dnia 21 listopada 2012 r., IV KK 259/12

Standard: 30817 (pełna treść orzeczenia)

Zbycie rzeczy zajętej w postępowaniu egzekucyjnym, prowadzonym na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego, może wyczerpywać znamiona przestępstwa określonego w art. 300 § 2 k.k. – mimo przewidzianej w art. 848 k.p.c. możliwości kontynuowania postępowania egzekucyjnego przeciwko nabywcy rzeczy – o ile zaistnieje skutek w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela.

„Zajęcie” oznacza wszak decyzję właściwego organu, mocą której następuje odebranie jakiemuś podmiotowi swobody w rozporządzaniu przysługującym mu, określonym prawem majątkowym. Zatem, poza instytucją procesową postępowania egzekucyjnego toczącego się na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji czy środkami przymusu stosowanymi na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego – art. 295, Kodeksu karnego skarbowego – art. 169, pojęcie to odnosi się także do takich czynności, jak położenie na czymś aresztu, zatrzymanie chwilowe, zarekwirowanie, wzięcie w posiadanie, oddanie na przechowanie osobie godnej zaufa-nia wydanych lub znalezionych w toku przeszukania przedmiotów mogących stanowić dowody w sprawie (zob. wyrok SN z dnia 15 czerwca 2004r., II KK 38/03).

Uwzględnienie takiego zakresu znaczeniowego pojęcia „zajęcie”, nawet bez dalszej analizy, wskazuje na wadliwość rozumowania, wyprowadzającego z treści art. 848 k.p.c. wątpliwość co do znamienia „mienia zajętego”, jeśli się zważy, że przepis ten dotyczy braku wpływu rozporządzenia przez dłużnika zajętą rzeczą w postępowaniu egzekucyjnym, które może być prowadzone przeciwko nabywcy, lecz nie dotyczy innych, wyżej przytoczonych, postaci tego pojęcia.

Skoro dla kompletności znamion przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. niezbędne jest spowodowanie objętego umyślnością skutku w postaci „udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia swego wierzyciela” – to oczywistym jest, że w sytuacji możliwości kontynuowania skutecznej egzekucji wierzytelności w stosunku do nabywcy „mienia zajętego” skutek może nie zaistnieć, powodując brak podstaw do przypisania przestępstwa sprawcy, który zrealizował swoim działaniem pozostałe jego znamiona.

Postanowienie SN z dnia 20 stycznia 2005 r., I KZP 31/04

Standard: 30818 (pełna treść orzeczenia)