Wymóg zgodności złożonych przed sądem zeznań świadków (art. 952 § 3 k.c.)

Zgodność zeznań świadków nie musi dotyczyć absolutnie wszystkich okoliczności sporządzania testamentu, ale rozbieżności w tym zakresie powinny zostać ocenione. Ocena ta nie może przy tym ograniczać się do niepogłębionych stwierdzeń i domniemań związanych z zamiarami wnioskodawczyni, jej matki, a także pozostałych osób. Należy pamiętać, że istotne rozbieżności co do okoliczności towarzyszących oświadczaniu woli przez spadkodawcę mogą świadczyć o tym, że testament w ogóle nie został sporządzony.

Wymagana jest zgodność zeznań świadków co do treści testamentu. Zgodność ta musi odnosić się do wszystkich rozrządzeń dokonanych przez spadkodawcę, a nie tylko do jednego z nich.

Niedopuszczalne jest dokonywanie oceny zachowania się osób sporządzających kolejne wersje pisma mającego stwierdzić treść testamentu ustnego zgodnie z art. 952 § 2 k.c. jako nieistotnego z punktu widzenia oceny ważności dokonanych rozrządzeń. Sporządzanie przez różne osoby kolejnych wersji pisma, co do którego nie sposób ustalić czy i przez kogo były podpisywane, nakazuje z dużą ostrożnością traktować ich zeznania dotyczące treści rozrządzeń testamentowych. Wymaga tego wzgląd na  niebezpieczeństwa związane z fałszowaniem testamentów ustnych.

Postanowienie SN z dnia 15 kwietnia 2005 r., I CK 805/04

Standard: 30723 (pełna treść orzeczenia)

Przewidziane w przepisie art. 952 § 3 k.c. wymaganie zgodności złożonych przed sądem zeznań świadków dotyczy jedynie samej treści testamentu ustnego. Natomiast rozbieżne zeznania świadków takiego testamentu dotyczące innych okoliczności faktycznych sąd ocenia w sposób określony w art. 233 § 1 k.p.c.

Skoro testament sporządzono ustnie, konieczne jest, by jego treść była niewątpliwa, dlatego też co do jej stwierdzenia ustawodawca wprowadza szczególne rygory. Przyjęcie poglądu, że "zgodność" zeznań wszystkich trzech świadków, wymagana przez przepis art. 952 § 3 k.c., ma dotyczyć wszystkich okoliczności istotnych z punktu widzenia § 1, prowadziłoby do uznania testamentu ustnego za nieważny, jeżeli choćby jeden ze świadków wyrażał odmienne od pozostałych świadków stanowisko np. co do stanu zdrowia testatora lub jego umiejętności pisania. Dlatego też należy uznać, że przewidziane w przepisie art. 952 § 3 k.c. wymaganie zgodności złożonych przed sądem zeznań świadków dotyczy jedynie samej treści testamentu ustnego. Natomiast rozbieżne zeznania świadków takiego testamentu dotyczące innych okoliczności faktycznych sąd ocenia w sposób określony w art. 233 § 1 k.p.c.

Wychodząc z tych założeń, należy uznać, iż niepewność i zmienność zeznań świadka Zbigniewa G. co do tego, czy w chwili składania przez testatora oświadczenia, obejmującego jego rozrządzenie na wypadek śmierci, byli obecni trzej, czy tylko dwaj świadkowie, pozwala na uznanie - na podstawie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. - że wiarygodne pod tym względem są zeznania świadków Heleny J. i Michała J., którzy stwierdzili, iż wraz ze świadkiem G. byli przy tej czynności obecni.

Postanowienie SN z dnia 25 marca 1974 r., III CRN 5/74

Standard: 30721 (pełna treść orzeczenia)