Kij bejsbolowy jako narzędzie zagrażającego życiu lub zdrowiu (art. 51.1 u.b.a.)

Oryginalny kij bejsbolowy nie jest narzędziem określonym w art. 4 ust. 1 pkt 4 lit. a, zd. ostatnie ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. Nr 53, poz. 549).

Przepis art. 51 ust. 1 ustawy precyzuje postaci wykroczeń, wśród których jest m.in. wykroczenie polegające na posiadaniu bez wymaganego pozwolenia narzędzia albo urządzenia, którego używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu. 

Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jaki jest zakres przedmiotów określonych zwrotem: „narzędzie lub urządzenie, którego używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu”, prowadzi do przepisu zawierającego legalną definicję takich przedmiotów, jako: „broni białej w postaci (m.in.) pałek wykonanych z drewna lub innego ciężkiego i twardego materiału, imitujących kij bejsbolowy” (art. 4 ust. 1 pkt 4 lit. a, zd. ostatnie).

Jest zupełnie oczywiste – uwzględniając językową, a więc i gramatyczną postać tej definicji – że poza jej zakresem pozostaje kij bejsbolowy, zaś w granicach tego zakresu mieszczą się wyłącznie pałki o cechach określonych w tym przepisie, przy czym jedną z tych cech jest imitowanie kija bejsbolowego.

Wszelkie próby odczytania tej definicji w taki sposób, który pozwalałby na zaliczenie do zakresu określonych w niej narzędzi także kija bejsbolowego, uznać trzeba za całkowicie nieuprawnione, jeśli uwzględnić rezultat wykładni językowej. W treści tej definicji określenie „imitujących” spełnia dwojaką rolę: jedną z nich jest zredukowanie rozmaitych możliwych pałek „wykonanych z drewna lub innego ciężkiego i twardego materiału”, do zbioru obejmującego wyłącznie „imitujące” kij bejsbolowy – drugą zaś, co nie może budzić wątpliwości, wyeliminowanie z tego zbioru pierwowzoru, czyli oryginalnego kija bejsbolowego.

Jawnie nieracjonalne byłoby przecież wymaganie uznania za broń i ustalenia obowiązku uzyskania pozwolenia na posiadanie siekiery, wideł, piły czy innych urządzeń, mimo że ich użycie może w oczywisty sposób zagrażać życiu lub zdrowiu. Z tych samych powodów ustawa nie obejmuje swym działaniem wielu innych narzędzi i urządzeń (w tym także przyborów służących do uprawiania sportu), których cechą jest z pewnością możliwość takiego ich użycia, że zagrażać będą życiu lub zdrowiu.

Tymczasem spośród licznych przedmiotów posiadających tę cechę ustawodawca wyodrębnił w art. 4 ust. 1 pkt 4 lit. a – według czytelnego kryterium celu wytworzenia narzędzia – i uznał za broń wyłącznie takie, które z zasady stanowią narzędzia walki (ukryte ostrze, kastet, nunczako, pałka), w tym celu są wytwarzane i wykorzystywane często jako środek popełnienia przestępstwa. Nie ma wśród nich przyborów do uprawiania sportu, bo inne jest przeznaczenie takich narzędzi. 

Wniosek, iż ustawodawca kierował się kryterium celu wytworzenia narzędzia potwierdza również fakt, iż w art. 4 ust. 1 pkt 4 in principio posłużył się określeniem „używanie”. Wskazuje ono na taki charakter narzędzia, który z zasady, w każdym wypadku korzystania z niego zgodnie z jego przeznaczeniem, może zagrozić życiu lub zdrowiu. W wypadku bowiem innych niebezpiecznych przedmiotów, które z zasady mają inne przeznaczenie, a ich wykorzystanie w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu wynika z „nadużycia” ich przeznaczenia i ma charakter incydentalny, ustawodawca – chcąc potwierdzić fakt objęcia ich działaniem ustawy – posłużyłby się określeniem „użycie”, dla podkreślenia odstępstwa od ich innego z zasady przeznaczenia.

Uchwała SN z dnia 24 lipca 2001 r., I KZP 10/01

Standard: 30266 (pełna treść orzeczenia)