Udaremnianie czynności organów władzy budowlanej (art. 91 Pr.bud)
Prawo budowlane (Przestępstwa pozakodeksowe)
Przepis art. 91 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 z późn. zm., chroni swobodę i skuteczność tych czynności właściwych organów administracji architektoniczno-budowlanej i organów nadzoru budowlanego, do których są one uprawnione na podstawie przepisów tej ustawy. Penalizowane jest udaremnianie czynności, niezależnie od tego, czy właściwy dla egzekucji administracyjnej organ, w tym wypadku wojewoda, wszczął na podstawie tytułu wykonawczego egzekucję w celu przymuszenia podmiotu zobowiązanego do wykonania ciążącego na nim obowiązku.
W kontekście całokształtu unormowań zawartych w ustawie z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo budowlane w wersji obowiązującej w okresie wskazanym w akcie oskarżenia, należy zauważyć, że czynności właściwych organów (podkreślenie SN), w rozumieniu art. 91 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, to przewidziane w niej czynności, między innymi, Głównego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego i podległych mu inspektoratów funkcjonujących na szczeblu wojewódzkim i powiatowym. Są one ściśle związane z ich zadaniami i kompetencjami.
W myśl art. 81 ust. 1 i 4 Prawa budowlanego do zadań organów nadzoru budowlanego należy kontrola przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego na każdym etapie pro cesu budowlanego, a także warunków bezpieczeństwa ludzi i mienia przy utrzymywaniu obiektów budowlanych. Zakres kontroli obejmuje także sprawdzanie zgodności wykonanych robót budowlanych z warunkami określonymi w decyzji o pozwoleniu na budowę i sprawdzenie wykonania obowiązków wynikających z decyzji i postanowień wydanych na podstawie przepisów Prawa budowlanego.
Dla zapewnienia realizacji tych zadań, na podstawie art. 81c w zw. z art. 65 powołanej ustawy, organy nadzoru mogą żądać od właściciela obiektu budowlanego udostępnienia dokumentów związanych z utrzymaniem i użytkowaniem obiektu, przy czym zgodnie z art. 81a ust. 1 pkt 1, służy im prawo wstępu do obiektu budowlanego. Wymaga podkreślenia, że uprawnienia organów nadzoru wynikają wprost z ustawy – Prawo budowlane, co oznacza, że nie jest konieczne uprzednie wydanie decyzji zobowiązujących właściciela obiektu do udostępnienia możliwości wejścia do obiektów budowlanych i do okazania wymaganych dokumentów. Niezbędne jest tylko, dla zachowania warunku określonego w art. 81a ust. 2 ustawy, uprzednie zawiadomienie właściciela obiektu o terminie dokonania czynności kontrolnych.
Wynikające z ustawy – Prawo budowlane uprawnienia organów nadzoru rodzą po stronie właścicieli obiektów budowlanych określone obowiązki, które ciążą na nich ex lege, bez konieczności potwierdzania odrębnymi decyzjami administracyjnymi. Te właśnie uprawnienia organów nadzoru budowlanego, a ściśle, możliwość ich swobodnego wykonywania, są przedmiotem ochrony typem przestępstwa określonego w art. 91 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego.
Udaremnianie czynności organów władzy budowlanej jest penalizowane jako przestępstwo powszechne. Może je popełnić nie tylko właściciel obiektu budowlanego ale każda osoba inna osoba, która swoim zachowaniem, także przez zaniechanie, uniemożliwia ich wykonanie.
Udaremnianie czynności realizuje odnośne znamię przestępstwa z art. 91 § 1 Prawa budowlanego już wtedy, gdy uprawniony organ administracji bądź nadzoru budowlanego przystępuje do ich wykonywania, a nie dopiero wtedy, gdy wszczęto egzekucję administracyjną zmierzającą do wymuszenia od osoby zobowiązanej wykonanie ustawowego obowiązku.
Gdyby warunkiem odpowiedzialności karnej z tego przepisu było uprzednie zastosowanie środków egzekucji administracyjnej wobec osoby zobowiązanej, to musiałby on znaleźć się w treści przepisu, jak to ma miejsce w opisie znamion wykroczenia z art. 92 ust. 2 ustawy – Prawo budowlane, czy też np. wykroczenia z art. 115 §2 Kodeksu wykroczeń.
Podsumowując należy stwierdzić, że przepis art. 91 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo budowlane chroni swobodę i skuteczność tych czynności właściwych organów administracji architektoniczno – budowlanej i organów nadzoru budowlanego, do których są one uprawnione na podstawie przepisów tej ustawy.
Penalizowane jest udaremnianie czynności, niezależnie od tego, czy właściwy dla egzekucji administracyjnej organ, w tym wypadku wojewoda, wszczął na podstawie tytułu wykonawczego egzekucję w celu przymuszenia podmiotu zobowiązanego do wykonania ciążącego na nim obowiązku.
Wyrok SN z dnia 2 października 2015 r., V KK 232/15
Standard: 30245 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z art. 91 ust. 1 PrBud. kto udaremnia określone ustawą czynności właściwych organów podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Skoro z treści art. 81a ust. 2 PrBud wynika, że warunkiem przeprowadzenia czynności kontrolnych jest obecność osób charakteryzujących się określonymi cechami, to niezapewnienie obecność tychże osób w miejscu i czasie podjęcia próby przeprowadzenia rzeczonych czynności jest równoznaczne z ich udaremnieniem.
Obrońca myli, iż brak jest unormowań pozwalających na założenie, że inwestor ma szczególny prawny obowiązek działania umożliwiającego przeprowadzenie zamierzonych przez organ nadzoru budowlanego czynności kontrolnych. W przekonaniu Sądu Okręgowego obowiązek taki płynie z przytoczonej wyżej treści art. 91 ust. 1 pkt 1 PrBud. Skoro prace budowlane zostały zakończone, to jedynymi uczestnikami procesu budowlanego, którzy mogliby umożliwić PINB przeprowadzenie kontroli przez zapewnienie obecności wspomnianych wyżej osób byli inwestorzy (art. 17 PrBud). Sam fakt spenalizowania w art. 91 ust. 1 pkt 1PrBud zachowań uniemożliwiających określone ustawą czynności właściwego organu, stanowi źródło pozytywnego obowiązku podjęcia działań umożliwiających przeprowadzenie tychże czynności.
Wyrok SO w Siedlcach z dnia 12 czerwca 2015 r., II Ka 247/15
Standard: 7851 (pełna treść orzeczenia)