Odpowiedzialność za szkody górnicze

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 listopada 2013 r., III CZP 75/13, do spraw o naprawienie szkody wywołanej ruchem zakładu górniczego, w której zdarzenie wywołujące szkodę, jak i jej powstanie, miały miejsce przed dniem 1 stycznia 2012 r. stosuje się przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz. U. z 2005 r., nr 228, poz. 1947 z póź. zm.), co oznacza, że dla oceny zarzutu przedawnienia zastosowanie znajdują przepisy art. 442 [1] kc (bądź 442 kc), który stanowi, że bieg trzyletniego terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia; jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Co do pozostałych szkód zastosowanie będą miały przepisy art. 149 ustawy z 9 czerwca 2011 r., który przewiduje, że bieg pięcioletniego terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie.

Niewątpliwie zatem, w świetle obu regulacji, podstawowe znaczenie dla określenia początku biegu przedawnienia ma moment, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie. Zgodzić się również należy ze skarżącą, że odnośnie do szkody w postaci przechylenia budynku będzie to moment, kiedy poszkodowany może zdać sobie sprawę z ujemnych następstw działalności górniczej w postaci odczuwalnego utrudnienia w korzystaniu z budynku (por. wyroki SA w Katowicach z 10 maja 2005 r., I ACa 76/05 i 5 lutego 2014 r., V ACa 635/13). W tym kontekście nie ma decydującego znaczenia kwestia całkowitego uspokojenia się górotworu. Bez istotnego znaczenia jest więc to, że w okresie od 25 czerwca 2012 r. do 23 maja 2014 r. doszło do wychylenia budynku od 5 do 9 mm w kierunku wschodnim. Wychylenie to zresztą jest tak nieznaczne, że nie jest możliwe spostrzeżenie przez mieszkańców pochylenia budynku tych rozmiarów.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 6 czerwca 2017 r., I ACa 1090/16

Standard: 8244 (pełna treść orzeczenia)

Wbrew stanowisku skarżącej, podstawą ustalenia należnego jej odszkodowania - w myśl powołanych wyżej przepisów ustawy z 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze, które prawidłowo zastosował Sąd Okręgowy - nie mogła być rynkowa wartość nieruchomości czy posadowionych na niej obiektów. Trzeba mieć bowiem na uwadze, że powódka nadal pozostaje właścicielem przedmiotowej nieruchomości i może z niej korzystać tak, jak czyniła to poprzednio, zgodnie ze społeczno - gospodaczym przeznaczeniem prawa własności i w nieskrępowany sposób. Szkoda, jakiej skarżąca doznała na skutek działalności pozwanej, sprowadza się zatem do zmniejszenia wartości rzeczy, wobec czego w granicach wyznaczonych przez art. 361 § 1 k.c. odszkodowanie powinno szkodę tę wyrównać, a nie stanowić źródła wzbogacenia, do czego niewątpliwie doszłoby gdyby w okolicznościach sprawy przyznać powódce sumę odpowiadającą rynkowej wartości jej nieruchomości.

Ponieważ zmniejszenie wartości nieruchomości powódki jest wynikiem jej uszkodzenia pod wpływem eksploatacji górniczej, słusznie uznał Sąd Okręgowy, że kompensata szkody powinna nastąpić przez zapłatę odszkodowania, odpowiadającego kosztom naprawy szkody, ale nie wyższego niż wartość uszkodzonych obiektów. Gdyby przyjąć odmienne rozwiązanie, polegające na zasądzeniu na rzecz powódki kwoty odpowiadającej rynkowej wartości nieruchomości (albo tak oszacowanej wartości samego budynku mieszkalnego) powódka zachowując nieruchomość i jej składniki uzyskałaby sumę odpowiadającą jej wartości (czy wartości składników których odszkodowanie dotyczy).

Z tych przyczyn opinia biegłej A. B. oparta na rynkowej wartości nieruchomości była nieprzydatna w sprawie ponieważ nie dotyczyła okoliczności istotnych dla jej rozstrzygnięcia.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 11 maja 2017 r., V ACa 391/16

Standard: 34358 (pełna treść orzeczenia)