Pactum de non cedendo; umowne wyłączenie/ograniczenie przelewu (art. 509 § 1 k.c.)
Wyłączenie, ograniczenie uprawnienia do przeniesienia prawa zbywalnego (art. 57 k.c.) Przelew (art. 509 k.c.) Umowy nienazwane, mieszane i pozakodeksowe
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Zasadą, nawiązującą do art. 57 § 1 k.c., jest dopuszczalność przeniesienia wierzytelności i to bez zgody dłużnika, a wyjątkiem niedopuszczalność rozporządzenia. Jedną z przyczyn, których wystąpienie ogranicza swobodę dysponowania wierzytelnością przez wierzyciela jest zastrzeżenie umowne, którego najbardziej typowym rodzajem jest umowne wyłączenie uprawnienia do przeniesienia wierzytelności na inną osobę.
Artykuł 510 k.c. zawiera wyjaśnienie charakteru prawnego umowy przelewu. Z założenia przelew ma charakter rozporządzających (jego treścią jest przeniesienie wierzytelności na inny podmiot), jednak konieczne jest określenie stosunku między rozporządzeniem a przyczyną zobowiązaniową, która stanowi powód tego rozporządzenia.
Umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności z reguły jednocześnie przenosi tę wierzytelność na nabywcę, o ile nie wyłącza takiego skutku przepis lub wola stron. W wypadku, kiedy przeniesienie nie następuje jako podwójny, zobowiązująco-rozporządzający efekt czynności zobowiązującej, lecz później, w drodze odrębnej czynności - ważność umowy przelewu zależy od istnienia zobowiązania. Jeżeli jednak podejmowana jest czynność prawna nastawiona na podwójny skutek - związek pomiędzy wzajemnymi obowiązkami umownymi wyznaczają przepisy o wykonaniu zobowiązań
Przelew wierzytelności, co do której obowiązuje umowne zastrzeżenie wyłączające możliwość jej cedowania bez zgody dłużnika nie jest nieważny, ponieważ nie jest to ustawowy zakaz cesji lecz zakaz umowny, a z art. 509 § 1 k.c. wynika tylko dopuszczalność wprowadzenia takiego zastrzeżenia i to wymagająca umowy stron.
Zastrzeżenie może zostać odwołane, a ponadto - skoro z treści art. 509 § 1 k.c. wynika, że w przepisie tym chodzi o przelew bez zgody dłużnika, to znaczy - i taka wykładnia skutków tego zastrzeżenia dominuje w piśmiennictwie i orzecznictwie - że wyrażenie zgody przez dłużnika usuwa przyczynę wadliwości podjętej czynności. Czynności, których prawidłowość wymaga udzielenia zgody przez osobę trzecią (w tym wypadku dłużnika) nie są w rozumieniu art. 63 k.c. czynnościami nieważnymi lecz czynnościami nieskutecznymi. Stają się nieważne dopiero wtedy, kiedy podmiot, od którego zgody zależy skuteczność umowy, definitywnie odmówi jej udzielenia.
Wyrok SN z dnia 24 października 2018 r., II CSK 622/17
Standard: 72316 (pełna treść orzeczenia)
Jeżeli samodzielnemu zbyciu wierzytelności nie sprzeciwia się ustawa, właściwość zobowiązania lub zastrzeżenie stron, przedmiotem przelewu może być nie tylko całość, ale i niektóre z roszczeń lub innych uprawnień przysługujących wierzycielowi albo ich części.
Wyrok SN z dnia 9 marca 2018 r., I CSK 197/17
Standard: 66131 (pełna treść orzeczenia)