Kurator do ochrony w toku postępowania praw osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie (art. 556 § 2 k.p.c.)

Ustanowienia w sprawie o ubezwłasnowolnienie na podstawie art 556 § 1 kpc kuratorem dla uczestniczki męża wnioskodawczyni, stanowi naruszenia art 159 § 1 kro, czego konsekwencją jest nieważność postępowania (art 379 pkt 2 kpc), co skutkuje w przypadku wniesienia apelacji od orzeczenia kończącego postepowanie uchyleniem zaskarżonego. 

Jeżeli sąd wyda postanowienie o zaniechaniu doręczania pism sądowych, wezwań lub wysłuchania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, to zgodnie z art. 556 § 2 k.p.c. zachodzi podstawa do ustanowienia kuratora, chyba że osoba, której dotyczy wniosek, ma przedstawiciela niebędącego jednocześnie wnioskodawcą. Przepisy art. 548 § 3 i 4 stosuje się odpowiednio.

Jakkolwiek art. 548 § 3 k.p.c., który ma odpowiednie zastosowanie, ustala, że doradcą tymczasowym należy ustanowić przede wszystkim małżonka, krewnego lub inną osobę bliską, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na dobro osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, to jednak nie usuwa to formalnej przeszkody określonej w cyt. wyż. art.159 § 1 pkt 2 k.r.o.

Skutkiem naruszenia art. 159 § 1 k.r.o. jest nieważność postępowania art. 379 pkt 2 k.p.c. ), co skutkuje w przypadku wniesienia apelacji uchyleniem zaskarżonego wyroku zniesieniem postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazaniem sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (art. 386 § 2 k.p.c. ) (por. postanowienie SN z 15.12.2016 r., II CZ 147/16).

W sytuacji gdy nie zachodzą przesłanki do ustanowienia dla uczestniczki kuratora w trybie art. 556 § 1 i 2 k.p.c., to rzeczą Sądu jest rozważenie celowości ustanowienia dla uczestniczki:

• doradcy tymczasowego na podstawie art. 548 § 1 k.p.c., zgodnie z którym jeżeli wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy osoby pełnoletniej, sąd może na wniosek uczestnika postępowania lub z urzędu, przy wszczęciu lub w toku postępowania, ustanowić dla niej doradcę tymczasowego, gdy uzna to za konieczne dla ochrony jej osoby lub mienia
• oraz pełnomocnika z urzędu na podstawie art. 560 1 k.p.c., zgodnie z którym w sprawach o ubezwłasnowolnienie, o uchylenie oraz zmianę ubezwłasnowolnienia sąd może ustanowić dla osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie lub dla osoby ubezwłasnowolnionej, adwokata lub radcę prawnego z urzędu, nawet bez jej wniosku, jeżeli osoba ta ze względu na stan zdrowia psychicznego nie jest zdolna do złożenia wniosku, a sąd uzna udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie za potrzebny.

Postanowienie SA w Krakowie z dnia 13 listopada 2020 r., I ACa 1064/19

Standard: 57561 (pełna treść orzeczenia)