Prawo do renty w razie braku konkretnej szkody w chwili orzekania; szkoda przyszła
Żądanie odpowiedniej renty (art. 444 § 2 k.c.) Pojęcie szkody przyszłej
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Renta ma charakter prospektywny; jej celem jest kompensowanie szkody przyszłej i ciągłej – co stanowi wyjątek od zasady, że kompensacji podlega tylko szkoda istniejąca w chwili wyrokowania.
Wyrok SN z dnia 10 listopada 2022 r., II CSKP 660/22
Standard: 67033 (pełna treść orzeczenia)
Renta z art. 444 k.c. nie ma charakteru alimentacyjnego, lecz wyłącznie odszkodowawczy i przesłanką jej ustalenia nie może być koszt utrzymania osoby poszkodowanej, lecz wyłącznie odszkodowanie za utratę zdolności do pracy oraz odszkodowanie za zwiększenie się potrzeb poszkodowanego na skutek wyrządzenia mu szkody na zdrowiu.
Ewentualne terapie, jakim rodzice powoda chcieliby go poddać nie mogą wpływać na wysokość tak ujętej renty. Mogłyby one natomiast być uznane w ramach odszkodowania z art. 444 § 1 k.c. jeżeli zostałoby wykazane, że są to wydatki pozostające w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, jeżeli są konieczne i celowe.
Wyrok SA w Krakowie z dnia 5 lutego 2014 r., I ACa 1419/13
Standard: 15162 (pełna treść orzeczenia)
Naprawienie szkody z natury rzeczy może nastąpić dopiero po jej powstaniu. Dopóki szkoda nie nastąpi, nie ma podstawy do żądania odszkodowania. Konieczną więc przesłanką powstania zobowiązania wynagrodzenia szkody jest istnienie samej szkody. Nieco inaczej jednak przedstawia się sprawa szkód, których wynagrodzenie następuje w formie przyznania poszkodowanemu renty. Renta ma za zadanie naprawienie tylko takich szkód, które nastąpią w bliższej lub dalszej przyszłości (utrata przyszłych zarobków, utrata widoków powodzenia w przyszłości, niezaspokojenie przyszłych zwiększonych potrzeb). Jest to wynikiem tego, że szkoda, którą ma wynagrodzić renta, będąc konsekwencją trwałych skutków uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, ma charakter szkody ciągłej, która narasta sukcesywnie z upływem czasu.
Ze stanowiska omawianego tu zagadnienia istotne znaczenia ma rozstrzygnięcie, z jaką chwilą powstaje obowiązek płacenia renty. Kwestią tą zajmował się Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 czerwca 1963 r. (III CO 38/62) i wyjaśnił, że prawo do renty powstaje dopiero z chwilą, w której "poszkodowany został po raz pierwszy pozbawiony zarobków i korzyści, jakie otrzymałby, gdyby nie doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia". Ta chwila jest początkowym momentem powstania szkody i właśnie z tą chwilą poszkodowany uzyskuje roszczenie o przyznanie renty.
Sytuacja, w której prawo do renty może powstać dopiero w przyszłości, ma najczęściej miejsce wtedy, gdy poszkodowany na skutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia jest małoletni, który z powodu wieku w chwili orzekania o rencie nie byłby jeszcze zdolny do pracy zarobkowej również w normalnym, nie upośledzonym stanie zdrowia. W świetle wymienionej wyżej uchwały SN takiemu małoletniemu nie przysługuje roszczenie o rentę z powodu utraty zdolności do pracy zarobkowej lub zmniejszenia widoków powodzenia w przyszłości. Żądanie takiej renty podlega oddaleniu, a sąd ma obowiązek ustalenia wyrokiem odpowiedzialności pozwanego za ewentualną szkodę, jak może powstać w przyszłości.
Powyższa uchwała zachowała aktualność również na gruncie kodeksu cywilnego. Istotne jej znaczenie polega m.in. na tym, że określa w sposób konkretny chwilę powstania roszczenia o rentę odszkodowawczą.
Mimo że uchwała dotyczy wąskiego zagadnienia roszczenia o rentę z powodu utraty zdolności do pracy zarobkowej i zmniejszenia widoków powodzenia w przyszłości, wyrażony w niej pogląd co do momentu powstania prawa do renty aktualny jest we wszystkich wypadkach, gdy w chwili orzekania o rencie brak jeszcze konkretnej szkody, którą renta ma wynagrodzić.
Uchwała SN z dnia 3 października 1966 r., III CZP 17/66
Standard: 29633 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 29634 (pełna treść orzeczenia)