Obowiązek poinformowania banku o zmianie miejsca zamieszkania lub siedziby (art. 729 k.c.)

Zastrzeżenie we wzorcu umownym skutku doręczenia korespondencji zawierającej oświadczenie woli banku, kierowane wobec posiadacza rachunku pod adresem znanym bankowi, nie wyłącza oceny, czy doszło do naruszenia przez posiadacza rachunku obowiązku kontraktowego, wynikającego z art. 729 k.c. i naruszenia przez bank ogólnych zasad składania oświadczeń woli innej osobie (art. 61 k.c.).

Przepis art. 729 k.c. nakłada na posiadacza imiennego rachunku bankowego obowiązek informowania banku o każdej zmianie swojego miejsca zamieszkania lub siedziby (art. 25 i 41 k.c.). Chodzi tu o ogólny obowiązek kontraktowy posiadacza imiennego rachunku bankowego mający wyraźny funkcjonalny związek z obowiązkiem współdziałania stron umowy rachunku bankowego (art. 354 § 2 k.c.). Takie współdziałanie posiadacza jest istotne, gdyż w umowie rachunku bankowego - jak trafnie zauważono w literaturze - większość obowiązków kontraktowych obciąża bank prowadzący rachunek.

Współdziałanie posiadacza z bankiem i w postaci przewidzianej w art. 729 k.c. umożliwia zatem bankowi prawidłowe wykonywania wielu obowiązków wynikających z umowy. Omawiany obowiązek informacyjny może być wykonany w każdy sposób (bezpośrednio lub pośrednio), chyba że w umowie rachunku bankowego przewidziano w jakiś określony sposób komunikowanie bankowi o zmianie miejsca zamieszkania lub siedziby przez posiadacza rachunku.

Niewykonanie przez posiadacza tego obowiązku lub wykonanie go niewłaściwie powinno obciążać posiadacza zgodnie z postanowieniami art. 471 k.c. Nie można zatem czynić zarzutu bankowi, że - wykonując obowiązki wynikające z umowy - powoływał się na dotychczas znany mu adres, miejsce zamieszkania lub siedzibę, posiadacza rachunku, np. przy komunikowaniu odpowiedniego salda (art. 728 k.c.). Wykazanie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku informacyjnego przez posiadacza obciąża bank (art. 6 k.c.), natomiast posiadacz rachunku może podnosić, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie omawianej powinności było następstwem okoliczności, za które nie ponosił on odpowiedzialności (art. 471, 355 § 1 k.c.).

Konsekwencje prawne niewykonania lub nienależytego wykonania przez posiadacza rachunku obowiązku wynikającego z art. 729 k.c. można zatem określić na podstawie ogólnych reguł wykonywania zobowiązań (art. 471, art. 354 § 2, art. 355 § 1 k.c.). Stanowisko takie zajmuje się także w literaturze. Użyte we wzorcu sformułowanie "wszelką korespondencję wysłaną na adres będący w posiadaniu Banku uznaje się za doręczoną" może być rozumiane z pewnością jako potwierdzenie takiego właśnie stanowiska, nie można zatem twierdzić, że przewidziana w § 49 ust. 2 ogólnych warunków klauzula tworzy inne skutki prawne niezachowania przez posiadacza obowiązku wynikającego z art. 729 k.c., a w szczególności - jak wywiodły Sądy meriti - wprowadza "fikcję prawną doręczenia w przypadku zaniedbania (tego) obowiązku przez posiadacza rachunku", wzorowaną na konstrukcji tzw. doręczeń zastępczych (art. 136 k.p.c.). W każdym razie oba Sądy, przyjmując inne założenie, nie podały przekonywających argumentów mających przemawiać na rzecz interpretacji, zgodnie z którą zawarta w § 49 ust. 2 klauzula reguluje w sposób szczególny skutki prawne niewykonania lub nienależytego wykonania przez posiadacza obowiązku określonego w art. 729 k.c.

Niezrozumiała jurydycznie pozostaje ogólna uwaga Sądu Apelacyjnego, że przepis ten "nie upoważnia banku do przyjmowania fikcji doręczenia", ponieważ funkcja tego przepisu ogranicza się tylko skonstatowania kontraktowego obowiązku posiadacza komunikowania bankowi zmiany miejsca zamieszkania lub siedziby.

W treści kwestionowanej klauzuli wspomina się o "wszelkiej korespondencji" kierowanej przez Bank do posiadacza rachunku, nie wskazuje się natomiast na jej prawne znaczenie. Korespondencja taka może zawierać zarówno oświadczenie woli stanowiące wykonanie uprawnień kształtujących i inne (art. 60 k.c.), oświadczenia podobne do oświadczeń woli, np. zakomunikowanie o saldzie na rachunku (art. 728 § 1 k.c.), jak zwykłe informacje niewywołujące skutków prawnych (np. materiały informacyjne, foldery). Z punktu widzenia stosunku rachunku bankowego najistotniejsze znaczenie mają oczywiście dwie pierwsze kategorie korespondencji bankowej.

Wyrok SN z dnia 14 grudnia 2012 r., I CSK 350/12

Standard: 29559 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy