Właściwość sądu w postępowaniu wznowieniowym

Art. 405 k.p.c. określa ogólne reguły ustalania właściwości sądu do wznowienia postępowania w odniesieniu do wszystkich podstaw wznowienia, a więc z przyczyn nieważności, z przyczyny przewidzianej w art. 401[1] k.p.c. i z przyczyn restytucyjnych.

Właściwość sądu do wznowienia postępowania ma charakter właściwości wyłącznej, stąd też nie może być zmieniona przez strony w drodze umowy (zob. np. wydane pod rządem art. 447 d.k.p.c. orz. SN z dnia 31 października 1935 r., C.II. 1710/35). 

Formuła art. 405 k.p.c. wskazuje na przyjęcie takiej konstrukcji określania podstaw właściwości sądu do wznowienia postępowania, która polega na funkcjonalnym połączeniu tej właściwości z orzekaniem przez sąd w prawomocnie zakończonym postępowaniu.

Ustalenie na podstawie art. 405 k.p.c. sądu właściwego do wznowienia postępowania obejmuje ustalenie sądu, który jest właściwy do wznowienia postępowania zarówno w aspekcie właściwości miejscowej, jak i rzeczowej.

Właściwość sądu do wznowienia postępowania określana jest zatem bez względu na wartość przedmiotu sporu lub zaskarżenia, gdyż kryterium odwołujące się do tej wartości nie znajduje w tym wypadku w ogóle zastosowania. W efekcie należy uznać, że jeżeli sąd rejonowy orzeknie formalnie lub merytorycznie w sprawie zainicjowanej skargą o wznowienie postępowania, do rozpoznania której właściwy jest sąd okręgowy, postępowanie przed sądem rejonowym dotknięte będzie nieważnością.

Uchwała SN z dnia 2 sierpnia 2006 r., III CZP 46/06

Standard: 54758 (pełna treść orzeczenia)

Sąd drugiej instancji, który oddalił apelację, jest właściwy do wznowienia postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c.

W podstawie wznowienia z art. 403 § 2 k.p.c. chodzi o ustalenie prawdziwego stanu faktycznego, którego wcześniej nie ustalono z powodu niemożności przedstawienia faktów lub dowodów, chociaż już wtedy istniały. Rozstrzygnąć o tym, czy z takich faktów i dowodów strona rzeczywiście nie mogła skorzystać we wcześniejszym postępowaniu i czy mogły one mieć wpływ na wynik sprawy, a zatem czy należy wznowić postępowanie, by te nowe fakty oraz dowody sprawdzić i ponownie ustalić stan faktyczny mający stanowić podstawę orzeczenia, powinien sąd, który ostatnio czynił ustalenia i oceniał je pod względem prawnym. W systemie apelacyjnym sądem tym jest sąd drugiej instancji, niezależnie od tego, czy po rozpoznaniu sprawy w wyniku wniesionej apelacji wyrok sądu pierwszej instancji zmienił czy apelację oddalił.

Analogicznie argumentować można w odniesieniu do innych przyczyn restytucyjnych, gdyż także takie okoliczności, jak sfałszowanie dowodów lub uzyskanie orzeczenia za pomocą przestępstwa podlegają ocenie ze względu na wpływ, jaki wywarły na ustalenie stanu faktycznego, co ostatecznie miało miejsce przed sądem apelacyjnym.

Argumenty powołane dla uzasadnienia przyjętej wykładni art. 405 zdanie drugie k.p.c. oczywiście nie odnoszą się do orzeczeń Sądu Najwyższego oddalających kasację ze względu na zasadniczo odmienny charakter postępowania kasacyjnego; w systemie kasacyjnym o orzeczeniu co do istoty przez Sąd Najwyższy można mówić jedynie w odniesieniu do wyroku (postanowienia) wydanego na podstawie art. 393[15] k.p.c.

Uchwała SN z dnia 13 stycznia 2005 r., III CZP 77/04

Standard: 54759 (pełna treść orzeczenia)