Darowizna wyczerpująca cały spadek (art. 1000 k.c.)

Jeżeli spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, uprawniony do zachowku może dochodzić od obdarowanego roszczenia o zachowek w granicach określonych w art. 1000 k.c.

W sprawie uprawniony jest jednocześnie jedynym spadkobiercą, dziedziczącym spadek na podstawie testamentu, wobec czego nie może realizować uprawnienia o zachowek na podstawie art. 991 § 2 k.c. Nie oznacza to jednak, że nie przysługuje mu żadne roszczenie.

Powód twierdzi, że spadkodawczyni dokonała na rzecz pozwanej darowizny, której przedmiot obejmuje cały spadek. Gdyby tak było istotnie, w grę wchodzi roszczenie uprawnionego o zachowek w stosunku do obdarowanej na podstawie art. 1000 k.c., mające charakter zastępczy w tym sensie, że aktualizuje się jeżeli uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku.

Stanowisko Sądu, wyrażające się kategorycznym stwierdzeniem, że status spadkobiercy wyklucza możliwość wystąpienia z roszczeniem o zachowek wobec obdarowanego przez spadkodawcę, nie uwzględnia treści tak rozumianego art. 1000 k.c. i prowadzi do tego, że uprawnionego można byłoby pozbawić korzyści ze spadku, zagwarantowanej mu ustawowo w postaci prawa do zachowku, mimo braku wydziedziczenia. Jest to sytuacja niedopuszczalna,

Wyrok SN z dnia 30 stycznia 2008 r., III CSK 255/07

Standard: 37688 (pełna treść orzeczenia)