Uprawnienie a nie obowiązek sądu zlecenia opinii uzupełniającej

Uzupełnienie opinii w formie ustnej lub pisemnej następuje w celu wyjaśnienia złożonych do opinii przez strony uwag i wniosków. Przeprowadzenie dowodu z opinii innych (kolejnych w sprawie) biegłych jest konieczne w razie uzasadnionych zastrzeżeń stron lub sądu co do wywodów i wniosków opinii już wydanej w sytuacji, w których wątpliwości i zastrzeżenia nie zostały rozwiane w dodatkowych opiniach ustnych lub pisemnych (zob. wyroki SN z 16 stycznia 2014 r., IV CSK 219/13; z 8 kwietnia 2013 r., III CSK 243/12, 20 maja 2011 r., II UK 346/10, z 14 stycznia 2011 r., II UK 160/10 oraz z 27 lipca 2010 r., II CSK 119/10).

Nie ma podstaw do takiego działania, jeżeli złożone już opinie nie budzą wątpliwości sądu, co jest kwestią oceny tego dowodu przez sąd orzekający, usuwającej się spod kontroli kasacyjnej (zob. wyrok SN z 17 stycznia 2012 r., I UK 195/11).

Brak akceptacji wydanych przez biegłych opinii przez stronę nie uzasadnia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, jeżeli przeprowadzone już opinie nie budzą zastrzeżeń sądu i nie ma merytorycznych podstaw do ich podważenia. (zob. wyroki SN z 15 lutego 2012 r., I UK 351/11 i z 7 kwietnia 2000 r., II UKN 483/99). 

Postanowienie SN z dnia 25 kwietnia 2025 r., I CSK 31/24

Standard: 89073 (pełna treść orzeczenia)

Okoliczność, że zgodnie z art. 286 k.p.c. sąd może zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych, wcale nie oznacza, że w każdym przypadku jest to konieczne, potrzeba taka może bowiem wynikać z okoliczności sprawy i podlega ocenie sądu orzekającego. Wskazaną możliwość należy traktować jako obowiązek podjęcia wymienionej czynności wówczas, gdy konieczne jest ustalenie okoliczności wymagających wiadomości specjalnych, a ocena wydanej opinii prowadzi do wniosku, że jest nieprzekonująca, zawiera braki, stwierdzenia budzące wątpliwości lub sprzeczności.

Przepis art. 286 k.p.c. nie przewiduje obowiązku zlecenia biegłemu uzupełnienia opinii bądź dopuszczenia dowodu z dodatkowych opinii w każdym wypadku. Nie jest zatem uzasadniony wniosek strony o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, jeżeli w przekonaniu sądu opinia wyznaczonego biegłego jest na tyle kategoryczna i przekonująca, że wystarczająco wyjaśnia zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych. Do naruszenia wspomnianego przepisu może natomiast dojść w sytuacji, gdy Sąd zebrany materiał uznaje za niewystarczający, niejasny lub niemiarodajny do rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok SN z 13 czerwca 2019 r., III UK 168/18 oraz postanowienie SN z 29 września 2020 r., III UK 418/19).

W orzecznictwie przyjmuje się również, że Sąd w pewnych sytuacjach jest obowiązany dopuścić dowód z opinii kolejnych biegłych, jednakże wymaga podkreślenia, że obowiązek ten powstaje tylko wówczas, gdy dotychczas wydane w sprawie opinie budzą istotne i niedające usunąć się wątpliwości.

Potrzeba dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych nie może zaś być jedynie wynikiem niezadowolenia strony z niekorzystnych dla niej konkluzji dotychczasowych opinii. W przeciwnym bowiem razie sąd byłby zobligowany do uwzględniania kolejnych wniosków strony dopóty, dopóki nie zostałaby złożona opinia w pełni ją zadawalająca, co jest niedopuszczalne. Dlatego wspomniana potrzeba czy też obowiązek sądu nie występuje, podobnie jak nie może być uznany za uzasadniony wniosek strony o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, jeżeli w przekonaniu sądu opinia (opinie) wyznaczonego biegłego jest na tyle kategoryczna i przekonująca, że wystarczająco wyjaśnia zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych (por. wyroki SN: z dnia 21 listopada 1974 r., II CR 638/74; z dnia 18 lutego 1974 r., II CR 5/74 oraz z dnia 15 listopada 2001 r., II UKN 604/00).

Wyrok SN z dnia 5 października 2022 r., II USKP 217/21

Standard: 70250 (pełna treść orzeczenia)