Moc powszechnie obowiązująca i ostateczność orzeczeń TK (art. 190 ust. 1 Konstytucji)

Obowiązujący w polskim prawie przepis art. 190 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Żaden organ nie posiada uprawnień do weryfikacji oraz nierespektowania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Chodzi tu również o weryfikację, czy dane orzeczenie zostało wydane w sposób prawidłowy, a więc przez należyty skład orzekający, w ramach odpowiedniej procedury.

Przyznanie orzeczeniom Trybunału Konstytucyjnego mocy powszechnie obowiązującej sprawia, że nikt, w szczególności żaden organ władzy publicznej, nie może w kwestii rozstrzygniętej przez Trybunał Konstytucyjny zająć stanowiska odmiennego niż wyrażone w orzeczeniu tego organu. Zgodnie z treścią art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są wiążące także dla sądów (zob. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (w:) M. Zubik (red.), Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2006, s. 129-130).

Nadanie przez Konstytucję mocy powszechnie obowiązującej orzeczeniom Trybunału Konstytucyjnego oznacza, iż jest nimi związany także Sąd Najwyższy, który de lege lata nie może pominąć bezwzględnie obowiązującej normy prawa konstytucyjnego. Nie można wszakże przestrzegać Konstytucji RP pomijając jej wybrane przepisy, a tym samym wynikające z nich dyrektywy oraz ugruntowany dorobek wykładniczy. Takiej, dowolnej, wykładni ustawy zasadniczej, pozbawionej bowiem podstaw prawnych, nie uzasadnia również argumentacja o naruszeniu innych jej norm. Dlatego powoływanie się przez Sąd Najwyższy na „paserstwo konstytucyjne”, wynikające z ewentualnego naruszenia art. 190 ust. 1 Konstytucji RP (zob. uz. postanowienia SN (7) z dnia 13 grudnia 2023 r., I KZP 5/23), nie zasługuje na aprobatę.

Postanowienie SN z dnia 25 stycznia 2024 r., I KO 107/23

Standard: 79611 (pełna treść orzeczenia)

Przymiot mocy wiążącej posiada jedynie rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego zawarte w sentencji orzeczenia podlegającego ogłoszeniu w organie urzędowym. Przymiotu takiego nie posiada natomiast uzasadnienie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Zawarta w nim argumentacja mającą przemawiać za wydanym rozstrzygnięciem nie zastępuje jednak tego rozstrzygnięcia ani nie stanowi jego uzupełnienia. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wskazano, że uzasadnienie jego orzeczenia ma przede wszystkim znaczenie perswazyjne (ma przekonywać o racjonalności i słuszności orzeczenia) i edukacyjne (zob. postanowienie z dnia 14 kwietnia 2004 r., SK 32/01,

Wyrok SN z dnia 6 czerwca 2023 r., II KK 96/23

Standard: 74438 (pełna treść orzeczenia)