Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy uchylająca zakaz z art. 39 k.p. (art. 40 k.p.)

Przepis art. 40 k.p. wyłącza stosowanie zakazu wypowiedzenia umowy o pracę, o którym mowa w art. 39 k.p. niezależnie od tego, czy uzyskanie przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy nastąpiło przed, czy w okresie ochronnym.

Wykładnia funkcjonalna art. 40 k.p. musi być wywiedziona z powiązania z art. 39 k.p., gdyż funkcją art. 40 k.p. jest wyłączenie stosowania art. 39 k.p. Inaczej mówiąc, art. 40 k.p. należy interpretować tak, aby miał on zastosowanie wówczas, gdy ochrona z art. 39 k.p. jest zbędna, gdy nie jest potrzebne spełnianie celu, jakiemu służy ta ochrona.

Ochrona przedemerytalna z art. 39 k.p. dotyczy tylko tych osób czynnych zawodowo, które - będąc w stosunkowo zaawansowanym wieku - jeszcze nie nabyły prawa do emerytury a w przypadku rozwiązania z nimi umowy o pracę za wypowiedzeniem mogłyby napotkać na istotne przeszkody w odnalezieniu się na aktualnym rynku pracy. Ochrona ta nie dotyczy (jej potrzeba odpada) natomiast w odniesieniu do osób, które już nabyły prawo do emerytury (choćby w obniżonym wieku emerytalnym). Tak samo cel, jakiemu służy ochrona trwałości zatrudnienia gwarantowana w art. 39 k.p., nie występuje (odpada) w przypadku osób, które są uprawnione do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ustalonej w decyzji organu rentowego i rentę tę pobierają.

Szczególna ochrona przedemerytalna - która z założenia ma służyć pracownikowi, aby u danego pracodawcy mógł „dopracować” chwili uzyskania uprawnień emerytalnych - traci rację bytu, gdy pracownik ma prawo do emerytury lub spełni warunki do jej uzyskania. To samo dotyczy sytuacji, gdy pracownik ma prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (stwierdzone decyzją organu rentowego). Taka renta (o której mowa w art. 40 k.p.) jest bowiem odpowiednikiem emerytury („renty starczej”) i z punktu widzenia funkcji spełnianej przez art. 39 k.p. nie ma żadnego znaczenia, czy prawo do tej renty pracownik uzyskał przed okresem ochronnym, czy też w jego trakcie.

Wykładnia art. 40 k.p., zgodnie z którą szczególna ochrona trwałości stosunku pracy byłaby wyłączona jedynie w sytuacji, gdy pracownik uzyskał prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w okresie ochronnym, budziłaby poważne wątpliwości co do zgodności z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji RP). Chwila, w której doszło do uzyskania prawa do renty, nie może być uznana za istotną cechę różnicującą pracowników, gdy chodzi o korzystanie lub niekorzystanie ze szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy.

Pracownicy legitymujący się ustalonym prawem do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy znajdują się bowiem w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej ze względu na cel (funkcję) tej ochrony i dlatego nie można ich różnicować w zależności od tego, czy nabycie przez nich uprawnień rentowych nastąpiło przed, czy po wejściu w wiek „przedemerytalny”.

Uchwała SN z dnia 27 stycznia 2016 r., III PZP 9/15

Standard: 28918 (pełna treść orzeczenia)