Dochodzenie roszczeń windykacyjnych, negatoryjnych, uzupełniających jako czynności zachowawcze (art. 209 k.c.)
Czynności zachowawcze (art. 209 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Dochodzenie przez jednego ze współwłaścicieli nieruchomości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości nie jest czynnością zmierzającą do zachowania wspólnego prawa w rozumieniu art. 209 k.c.
Świadczenie posiadacza z tytułu wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy wspólnej jest zaliczane do pożytków i innych przychodów, które zgodnie z art. 207 KC przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości przysługujących im udziałów. Określenie „przypadają” oznacza, że pożytki i przychody z założenia nie mają być na trwałe przedmiotem współwłasności, lecz powinny być wydane współwłaścicielom proporcjonalnie do ich udziałów. Przez pożytki w znaczeniu, o jakim mowa w art. 207KC rozumie się zarówno pożytki naturalne (art. 53 § 1 KC), jak i pobrane dochody na podstawie nawiązanego z osobami trzecimi stosunku prawnego - pożytki cywilne (art. 53 § 2 KC), tj. w szczególności czynsze najmu i dzierżawne, a do innych przychodów zalicza się wszelkie niestanowiące pożytków naturalnych przychody osiągane z gospodarowania rzeczą, np. materiały z rozbiórki budynku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 26 marca 2009 r., I CNP 121/08).
Obowiązek wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy istnieje niezależnie od tego, czy posiadacz w sposób efektywny z rzeczy korzystał i odniósł korzyść, a także niezależnie od tego, czy właściciel sam nie korzystając z rzeczy, poniósł uszczerbek majątkowy.
Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy obejmuje również wszelkie wydatki i ciężary, jakie w okresie sprawowania władztwa nad rzeczą przez posiadacza poniósł właściciel (współwłaściciel) rzeczy np. podatki oraz inne daniny publiczne (por. orzeczenie SN z dnia 27 kwietnia 1963 r., III CR 51/63). Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy, obejmuje też nie tylko koszty normalnego zużycia rzeczy będące następstwem prawidłowego jej używania (podobnie jak w przypadku najmu - art. 675 § 1 KC lecz przede wszystkim dochód (zysk) współwłaściciela wynikający z faktu przysługiwania mu prawa do rzeczy, co szczególnie jest widoczne w odniesieniu do nieruchomości znajdujących się w bardzo korzystnej rynkowo lokalizacji.
Szczególny charakter przepisu art. 209 KC, wymaga jego ścisłej wykładni. Roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy, która przynosi wymierne korzyści majątkowe, nie zmierza do zachowania i ochrony wspólnego prawa współwłaścicieli, jak również nie ma wpływa na integralność i całość substancji rzeczy. W ramach art. 209 KC chodzi o czynności mające na celu zachowanie status quo wspólnej rzeczy.
W konsekwencji dochodzenie przez współwłaściciela wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez osoby trzecie z nieruchomości, stanowiącej przedmiot współwłasności, nie jest czynnością zmierzającą do zachowania wspólnego prawa współwłaścicieli, nawet gdyby w zamierzeniach współwłaścicieli środki pieniężne uzyskane z realizacji tego roszczenia miały zostać przeznaczone na polepszenie wspólnej rzeczy pod względem jakościowym, czy ilościowym, a przez to do zwiększenia wartości wspólnego prawa. Tego typu nakłady inwestycyjne nie podpadają pod przesłankę zachowania wspólnego prawa. Indywidualne prawa poszczególnych współwłaścicieli do korzystania z pożytków (stosownie do wielkości przysługujących udziałów), w postaci wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez osoby trzecie z rzeczy, są samodzielne i niezależne od innych współwłaścicieli.
Uchwała SN z dnia 15 listopada 2018 r. III CZP 50/18
Standard: 22944 (pełna treść orzeczenia)
Spór w niniejszej sprawie dotyczy roszczenia jednego ze współwłaścicieli kierowanego przeciwko osobie zajmującej nieruchomość wspólną pierwotnie jako najemca, a następnie bez tytułu prawnego. Powodowie, do których majątku wspólnego należy udział w wysokości 1/3 współwłasności nieruchomości dochodzą w niniejszym procesie przypadającej im stosownie do wysokości udziału czynszu najmu oraz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.
Dochodzenie tych roszczeń nie stanowi wykonywania czynności zwykłego zarządu nieruchomością wspólną, lecz jest realizacją prawa do pobierania pożytków, które przynosi nieruchomość. Powodowie nie wkraczają w sferę uprawnień pozostałych współwłaścicieli.
Możliwość dochodzenia przez współwłaściciela wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy na podstawie art. 224 § 2 lub art. 225 k.c. od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wyłączający jego współposiadanie została przesadzona w uchwale 7 sędziów Sadu Najwyższego z dnia 19 marca 2013r. w sprawie III CZP 88/12. Tym bardziej oczywiste wydaje się przysługiwanie współwłaścicielowi uprawnienia do domagania się od osoby trzeciej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości jeżeli wynagrodzenia tego współwłaściciel dochodzi w stosunku do przysługującego mu udziału we współwłasności nieruchomości.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 22 września 2017 r., I ACa 263/17
Standard: 10241 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 33781
Standard: 28888
Standard: 10242
Standard: 33708
Standard: 22949