Pojęcie sprawy "o ochronę konsumentów" w rozumieniu (art. 61 § 1 k.p.c. art. 63[3] k.p.c. i art. 87 § 5 k.p.c.

Rekonstrukcja pojęcia „konsument” na gruncie art. 63[3] k.p.c. nie może ograniczać się jedynie do ustalenia, jako wyłącznie adekwatnego, ujęcia zawartego w powołanym art. 22[1] k.c. Konieczne jest bowiem uwzględnienie innych relewantnych norm, których celem jest ochrona konsumentów.

Posługując się w art. 63[3] k.p.c. odwołaniem do spraw „o ochronę konsumentów” ustawodawca zaniechał odwołania wprost do art. 22[1] k.c. Tym samym na poziomie ogólnej regulacji procesowej zarówno możliwa, jak i konieczna staje się jego wykładnia autonomiczna, oderwana od tych, jakie narzucają każdorazowo szczegółowe regulacje odnoszące się do poszczególnych zakresów ochrony w partykularnych sferach aktywności gospodarczej konsumentów (zob. też K. Gajda-Roszczynialska, Sprawy o ochronę indywidualnych interesów konsumentów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012, s. 128; P. Grzegorczyk (w:) T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, wyd. V, Warszawa 2016, teza 5 do art. 61; ‎M. Dziurda, Legitymacja do wytaczania powództw na rzecz konsumentów, Przegląd Sądowy 2022, nr 11-12, s. 71; zob. też postanowienie SN ‎z 15 marca 2000 r., I CKN 1325/99). Trudno zresztą postulować o stworzenie zamkniętego katalogu spraw, które podlegałyby procesowym kryteriom uznania za sprawy „o ochronę interesów konsumentów” (zob. M. Rejdak, Współczesne przemiany w procesie cywilnym w odniesieniu do ochrony interesów konsumentów (indywidualnych, zbiorowych oraz grupowych), (w:) A. Jakubecki, J.A. Strzępka (red), Ius et remedium. Księga jubileuszowa Profesora Mieczysława Sawczuka, Warszawa 2010, s. 458).

Autonomiczne ujęcie jest konieczne wówczas, gdy osoba nieprofesjonalnie działająca w obrocie prawnym narażona jest na konieczność dochodzenia na drodze sądowej ustalenia nieistnienia niekorzystnego dla niej, a niewynikającego ze szczególnych regulacji materialnego prawa konsumenckiego, obowiązku wobec innego podmiotu działającego wobec niej w roli profesjonalisty.

Uznanie, iż mamy ‎w takim przypadku do czynienia z konsumentem jako słabszym uczestnikiem gry rynkowej, który dochodzi ochrony sądowej przed przedsiębiorcą próbującym wikłać go w pozaumowny stosunek cywilnoprawny, oznacza także, że również powołany do wspierania konsumentów rzecznik może wystąpić z każdym żądaniem, z którym mógłby samodzielnie wystąpić konsument wówczas, gdy przysługuje mu taki status. Jest tak niezależnie od tego, że nie istnieje szczególna norma prawna (tu np. w ramach przepisów prawa rzeczowego) przyznająca konsumentowi skonkretyzowane uprawnienia czy nakładająca na niego względem przedsiębiorcy określone obowiązki wynikające wprost z dokonanej wyłącznie między tymi podmiotami czynności prawnej.

Wyrok SN z dnia 8 grudnia 2022 r., II CSKP 110/22

Standard: 79903 (pełna treść orzeczenia)

Prawo procesowe cywilne jest zaliczane do prawa publicznego, a zakres ochrony konsumentów wynikający z art. 76 Konstytucji jest szerszy od zakresu podmiotowego pojęcia konsumenta z art. 22[1] k.c. (por. wyroki TK z dnia 13 września 2005 r., K 38/04 i z dnia 2 grudnia 2008 r., K 37/07,). Przemawia to za rozszerzającą wykładnią spraw o ochronę konsumentów w rozumieniu art. 61 § 1 k.p.c. (art. 61 § 1 pkt 3 k.p.c.), skoro ta regulacja ma im ułatwiać dochodzenie roszczeń.

Wyrok SN z dnia 18 lipca 2019 r., I CSK 587/17

Standard: 43791 (pełna treść orzeczenia)