Odstąpienie od umowy leasingu w przypadku zwłoki w wydaniu przedmiotu leasingu (art. 491 § 1 k.c. w zw. z art. 709[1] k.c.)

Leasingodawca obowiązany jest wydać przedmiot leasingu leasingobiorcy do używania i pobierania pożytków. Inaczej mówiąc, do przekazania leasingobiorcy faktycznego władztwa nad przedmiotem leasingu. Sprawowanie tego władztwa jest natomiast z reguły konieczną przesłanką korzystania z rzeczy w sposób określony umową. Nawet więc w wypadku braku wyraźnego uzgodnienia przez strony obowiązku wydania przedmiotu leasingu można go wywieść, jak zauważa się w literaturze przedmiotu, z celu społeczno - gospodarczego leasingu i jego podstawowej struktury zobowiązaniowej.

Ekwiwalentem świadczenia leasingodawcy, które polega przede wszystkim na uiszczeniu określonej sumy rat leasingu, jest przecież stworzenie mu przez leasingodawcę realnej możliwości wykorzystania całości lub przeważającej części wartości użytkowej przedmiotu leasingu. Świadczenie leasingodawcy nie może przeto sprowadzać się jedynie do zawarcia i wykonania umowy kupna-sprzedaży przedmiotu leasingu z osobą trzecią oraz przyznania leasingobiorcy skutecznego inter partes prawa używania tego przedmiotu i ewentualnie pobierania z niego pożytków w uzgodniony sposób, bez przekazania faktycznego władztwa nad tym przedmiotem. Na niezbędność tego obowiązku w długu leasingodawcy wskazuje również powszechnie aprobowane założenie, według którego środki na uiszczane przez leasingobiorcę raty leasingu mają pochodzić z przychodów uzyskiwanych z przedmiotu leasingu, zwłaszcza jeśli stanowi on dobro inwestycyjne.

Wydanie przedmiotu leasingu przez leasingodawcę jest więc w sposób nierozerwalny związane funkcjonalnie z uprawnieniem leasingobiorcy do posiadania oraz używania i ewentualnie pobierania pożytków z tego przedmiotu. Zwolnienie zaś leasingodawcy z obowiązku terminowego wydania przedmiotu leasingu leasingobiorcy należy uznać za sprzeczne z naturą umowy leasingu oraz z zasadami współżycia społecznego, również w stosunkach między osobami prowadzącymi w sposób zawodowy działalność gospodarczą (art. 353[1] i 58 § 2 k.c.). Sprzeczność ta polega na rażąco nieuzasadnionym preferowaniu leasingodawcy i upośledzeniu leasingobiorcy, niezgodnym z podstawowymi założeniami koncepcji legislacyjnej wspomnianej grupy umów, powodującym zagrożenie dla osiągnięcia celu społeczno- gospodarczego leasingu, przez wyłączenie z długu leasingodawcy jednego z podstawowych obowiązków.

Brak obowiązku wydania przedmiotu leasingu, równoznaczny z wyłączeniem odpowiedzialności za jego naruszenie, prowadziłby do pozbawienia, z punktu widzenia leasingobiorcy, sensu gospodarczego świadczenia leasingodawcy. A zatem, sprzeczność postanowienia umowy leasingu, które wyłącza obowiązek terminowego wydania przedmiotu leasingu, z naturą prawnego stosunku leasingu oraz zasadami współżycia społecznego powoduje bezwzględną nieważność tego postanowienia lub nawet całej umowy (art. 58 § 2 i 3 oraz art. 353[1] KPC).

W konsekwencji należało stwierdzić, że pozwany leasingobiorca, wbrew poglądowi skarżącego, mógł odstąpić od umowy leasingu na skutek zwłoki w wydaniu jej przedmiotu (art. 491 § 1 KC)

Wyrok SN z dnia 8 grudnia 2005 r., II CK 297/05

Standard: 28611 (pełna treść orzeczenia)