Badanie umocowania osób działających za podmiot, w imieniu którego czynność została dokonana

Dokonanie czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania przez pełnomocnika w imieniu mocodawcy po wygaśnięciu umocowania, nie prowadzi do nieważności czynności prawnej dokonanej z osobą trzecią, chyba że ta o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć (art. 105 k.c.). Oznacza to, że stwierdzenie wygaśnięcia umocowania jako takie nie może być podstawą odmowy wpisu na rzecz nabywcy prawa będącego przedmiotem tej czynności (postanowienie SN z 5 stycznia 2011 r., III CSK 84/10).

Odmowa mogłaby wynikać dopiero z ustalenia, iż druga strona czynności prawnej o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć. To jednak wymagałoby przeprowadzenia postępowania dowodowego wykraczającego poza zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego, w szczególności czy i kiedy uczestniczka postępowania K. D. (obecnie J.) złożyła skutecznie oświadczenie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa. Bez wykazania stanu świadomości drugiej strony czynności prawnej co do wygaśnięcia umocowania pełnomocnika nie można stwierdzić nieważności tej czynności.

Postanowienie SN z dnia 25 marca 2019 r., I CSK 115/18

Standard: 36660 (pełna treść orzeczenia)

Na podstawie art. 626[8] § 2 k.p.c., sąd wieczystoksięgowy obowiązany jest ocenić materialnoprawną skuteczność czynności prawnej, mającej stanowić podstawę wpisu w księdze wieczystej. Jeśli zatem czynności prawnej, mającej stanowić podstawę wpisu, dokonała osoba prawna (art. 38 k.c.) albo czynność taka dokonana została przez przedstawiciela (art. 95 § 2 k.c.), ocena skuteczności materialnoprawnej takiej czynności musi dotyczyć także umocowania osób działających za podmiot, w imieniu którego czynność została dokonana i kwestia ta objęta jest kognicją sądu wieczystoksięgowego. Ocena w tym zakresie uwzględniać może jednak tylko materiał określony w art. 626[8] § 2 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 21 lutego 2013 r., IV CSK 385/12

Standard: 55366 (pełna treść orzeczenia)

Odwołanie pełnomocnictwa jest jednostronną czynnością prawną i zgodnie z art. 61 § 1 k.c. jest skuteczne z chwilą, gdy doszło do adresata w taki sposób, że mógł on zapoznać się z jego treścią. Decydujące znaczenie ma zatem ustalenie, kiedy faktycznie adresat oświadczenia woli (pełnomocnik) zapoznał się z jego treścią, albo kiedy mógł się z nią zapoznać. Niewystarczające jest ustalenie, że wiedza o odwołaniu pełnomocnictwa dotarła do innych podmiotów obrotu prawnego, w szczególności do sądu prowadzącego księgę wieczystą dla nieruchomości będącej przedmiotem czynności prawnej (por. postanowienie SN z dnia 21 października 2010 r., IV CSK 120/10 wyrok SN z dnia 7 marca 2006 r., IIPK 128/05).

Brak jest jednak w tych aktach dowodu, że oświadczenie to zostało złożone, zgodnie z art. 61 § 1 k.c. pełnomocnikowi. Sąd dokonujący wpisu w księdze wieczystej na podstawie umowy zamiany nieruchomości, nie był więc uprawniony wziąć pod uwagę znajdującego się w aktach oświadczenia o odwołaniu pełnomocnictwa (por. postanowienie SN z dnia 9 grudnia 2010 r., IV CSK 168/10) i na podstawie samego tylko oświadczenia odmówić wpisu do księgi wieczystej.

Sąd nie był także upoważniony do przeprowadzenia postępowania dowodowego, czy i kiedy powodowie złożyli swojemu ojcu J. K. oświadczenie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa (por. postanowienie SN z dnia 7 grudnia 1999 r., II CKN 591/98).

Odwołanie pełnomocnictwa nie jest informacją podlegającą ujawnieniu w treści księgi wieczystej. Wydanie postanowienia w przedmiocie wniosku o wpisanie zastrzeżenia nie miało więc wpływu na ocenę, że sąd wieczystoksięgowy nie miał podstaw do uwzględniania oświadczenia powodów o odwołaniu pełnomocnictwa.

Wyrok SN z dnia 14 czerwca 2012 r., I CSK 521/11

Standard: 54364 (pełna treść orzeczenia)