Kontrola - przesłanki

Przedmiotem kontroli konstytucyjności może być sama czynność prawodawcza, w tym nowelizacja jako jej rodzaj, oraz rezultat takiej czynności (ustanowiony, a więc także znowelizowany, akt normatywny lub poszczególne znowelizowane jego przepisy). Przy czym jeżeli przedmiotem kontroli są przepisy jako rezultat czynności prawodawczej, to mogą być zaskarżone ze względu na ich treść lub ze względu na ich właściwości formalne. Zależnie od przedmiotu zaskarżenia inaczej powinien być wskazany przedmiot kontroli. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego przyjmuje się jednak, że niezależnie od tego, jakie przepisy wskazano we wniosku, o tym, co jest przedmiotem kontroli, rozstrzyga rodzaj sformułowanego we wniosku zarzutu. W szczególności jeśli zarzut dotyczy treści normy prawnej, przedmiotem kontroli jest przepis, który tę normę wyraża (zależnie od terminu, w jakim dokonano zaskarżenia - przepis aktu nowelizującego albo znowelizowanego). Jeśli zarzut dotyczy samej czynności prawodawczej, przedmiotem kontroli jest zgodność czynności z przepisami, które wyznaczają kompetencje do jej dokonania i sposób czynienia z niej użytku, oraz tzw. tryb jej dokonania.

Wyrok TK z dnia 7 maja 2014 r., K 43/12, OTK-A 2014/5/50, Dz.U.2014/684

Standard: 3184 (pełna treść orzeczenia)

Przesłanką uzasadniającą kontrolę konstytucyjności przepisu jest ustalenie, że zachodzi związek pomiędzy daną regulacją a ochroną konstytucyjnych praw i wolności. Związek ten zachodzi wówczas, gdy spełnione są trzy przesłanki:

- po pierwsze, przepis będący przedmiotem oceny zawiera treści normatywne odnoszące się do sfery praw i wolności konstytucyjnie chronionych;

- po drugie, nie istnieje żaden alternatywny instrument prawny (poza ewentualnym uznaniem przepisu za niekonstytucyjny), który mógłby spowodować zmianę sytuacji prawnej ukształtowanej definitywnie, zanim ów przepis utracił moc obowiązującą;

- po trzecie, ewentualna eliminacja danego przepisu z systemu prawnego stanowić będzie skuteczny środek dla przywrócenia ochrony praw naruszonych obowiązywaniem kwestionowanej regulacji prawnej.

O ile uwzględnienie powyższych przesłanek nie da wyniku jednoznacznego, za trafną należy uznać swoistą dyrektywę interpretacyjną art. 39 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, wyrażoną w wyroku TK z 12 grudnia 2000 r., sygn. SK 9/00 (OTK ZU nr 8/2000, poz. 297, s. 1439), zgodnie z którą «w razie wątpliwości w tym względzie domniemanie przemawia na rzecz merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej» (wyrok z 21 maja 2001 r., sygn. SK 15/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 85, s. 510).

Wyrok TK z dnia 11 grudnia 2008 r., K 12/08, OTK-A 2008/10/176, Dz.U.2008/225/1503

Standard: 3185 (pełna treść orzeczenia)