Przesłanki roszczenia osób bliskich

W art. 15 ust. 2 i 2[1] u.s.m. ustawodawca przyznał osobom bliskim członka spółdzielni, który rezygnuje z przysługującego mu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu roszczenie o zawarcie z nimi umowy spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, na warunkach określonych w dotychczasowej umowie o ustanowieniu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. W celu ich zrealizowania osoba bliska członka spółdzielni zobowiązana jest jednak wpłacić na rzecz spółdzielni wkład mieszkaniowy związany z prawem do lokalu. Wkład ten może pokryć wpłatą własną, jak i przez wskazanie, że na jego rzecz ma być zaliczona wierzytelność o wypłacenie wkładu w związku z utratą członkostwa w spółdzielni i spółdzielczego prawa do lokalu, przelana na ubiegającego się o ustanowienie prawa przez dotychczas uprawnioną bliską mu osobę. 

Wyrok SN z dnia 10 stycznia 2020 r., I CSK 734/18

Standard: 44966 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 15 ust. 4 zdanie pierwsze u.s.m., do zachowania tych roszczeń konieczne jest złożenie w terminie jednego roku deklaracji członkowskiej wraz z pisemnym oświadczeniem o gotowości do zawarcia umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.

Przytoczona treść tego przepisu jest jednoznaczna i nie pozostawia wątpliwości, że wskazane w nim przesłanki zostały wymienione w sposób wyczerpujący. Unormowanie to nie zawiera odesłań do innych przepisów lub postanowień statutu, uzupełniających warunki skutecznej realizacji wskazanych w nim roszczeń. Trafnie zatem Sąd Apelacyjny uznał, że – w świetle tak rozumianego znaczenia powołanego przepisu – wyłączone jest kreowanie dodatkowych przesłanek, od których spełnienia spółdzielnia mieszkaniowa mogłaby uzależnić przyjęcie uprawnionego w poczet członków i zawarcie z nim umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.

Stanowisko to znajduje wsparcie w judykaturze. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 października 1991 r., II CR 84/91 , odnoszącym się do przesłanek warunkujących realizację roszczeń przewidzianych w – nie obowiązującym już - art. 221 Prawa spółdzielczego, uregulowanych w sposób zbliżony do przyjętego w art. 15 ust. 4 u.s.m., wskazał, że powstanie tych roszczeń mogą wyłączyć tylko okoliczności przewidziane w ustawie i opartym na nim statucie.

Również Trybunał Konstytucyjny wyraził pogląd, że dopiero realizacja roszczeń przewidzianych w art. 15 ust. 2 u.s.m. stawia na porządku dziennym problem rozliczenia się przez spółdzielnię mieszkaniową z wkładu mieszkaniowego wniesionego przez członka, którego spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wygasło; rozliczenia takiego spółdzielnia powinna dokonać ze spadkobiercami osoby, której prawo to przysługiwało. Podkreślił przy tym, że art. 8 u.s.m. nie upoważnia spółdzielni mieszkaniowej do uregulowania w statucie problematyki praw i obowiązków osób, nie będących członkami spółdzielni, w zakresie, w jakim nie została ona uregulowana w ustawie (zob. uz. wyroku z dnia 27 czerwca 2013 r., K 36/12).

Wyrok SN z dnia 3 lipca 2015 r., IV CSK 614/14

Standard: 28215 (pełna treść orzeczenia)