Termin do złożenia zapewnienia o gotowości zawarcia umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa (art. 15 ust. 4 u.s.m.)

Zasadniczo nie budzi wątpliwości ani w orzecznictwie, ani w doktrynie, że wskazany w art. 15 ust. 4 u.s.m. termin dochodzenia roszczeń, o których mowa w art. 15 ust. 1- 3 u.s.m., jest terminem prawa materialnego, zwanym terminem zawitym, chociaż nie można nie zauważyć, że są także głosy w piśmiennictwie, iż jest to termin instrukcyjny, którego naruszenie nie powoduje wygaśnięcia roszczenia, a te mogą być zniweczone na zasadach ogólnych, związanych z przedawnieniem roszczeń majątkowych. Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie nie podziela tego ostatniego poglądu uznając, że dostateczną ochronę osób uprawnionych na podstawie powołanego przepisu stwarza poprawne jego odczytane, z odpowiednim zastosowaniem – poprzez art. 1 ust. 7 u.s.m. – art. 42 ust. 8 pr. spóldz. i odpowiednim wykorzystaniem dorobku judykatury związanego z instytucją nadużycia prawa (art. 5 k.c.).

Wyrok SA w Katowicach z dnia 17 czerwca 2015 r., I ACa 1357/14

Standard: 28217 (pełna treść orzeczenia)

W realiach sprawy uznanie upływu terminu rocznego, jako wygaszającego roszczenie powódki, należało uznać za rażąco krzywdzące powódkę.

Powódka stale mieszkała z matką w przedmiotowym lokalu i mieszka tam nadal. Jest osobą ubogą; zarabia w granicach minimalnego wynagrodzenia i została w całości zwolniona od kosztów sądowych w sprawie, jest osobą samotną.

Miała świadomość pokrzywdzenia powódki odmową uwzględnienia jej roszczeń Spółdzielnia, skoro nie czyniła jej bezwzględnej odmowy w postępowaniu przedsądowym. Tym bardziej, że wkład mieszkaniowy związanym z lokatorskim prawem do lokalu był w pełni opłacony, co przyznał prezes Spółdzielni słuchany w charakterze strony.

Zarazem Spółdzielnia stanęła na błędnym stanowisku, że ma uprawnienie do rozliczenia brata powódki, z tytułu dziedziczenia prawa do wkładu, w innej sytuacji, niż ta przewidziana w art. 15 ust. 6 u.s.m. w zw. z art. 11 ust. 2 1 i 2 2 u.s.m.

W świetle tego co zostało wyżej powiedziane, prawo nieuwzględnienia upływu terminu zawitego przysługuje tylko Sądowi i to Sąd Apelacyjny niniejszym uczynił. „Przywracając” powódce roszczenie z art. 15 ust. 2 u.s.m. Sąd uznaje, że powódka jest osobą bliską, o której mowa w art. 2 u.s.m., która ma prawo uzyskać prawo lokatorskie, wchodząc w prawa swej matki, w tym przede w zakresie związanym z uiszczonym wkładem mieszkaniowym.

Prawo osoby bliskiej z art. 15 ust. 2 u.s.m. wyprzedza dziedziczenie, jako szczególna reguła nabycia prawa majątkowego. Spadkobierca (tu: brat powódki), ma roszczenie do powódki z tytułu dziedziczenia prawa do wkładu, którego może domagać się wprost od niej, w ewentualnym postępowaniu sądowym. Brak natomiast jakiejkolwiek procedury, aby zobowiązanym z tego tytułu mogła być Spółdzielnia. Ta ostatnia może nią być tylko w sytuacji, o której mowa w art. 15 ust. 6 u.s.m., która jednak nie ziściła się, skoro Sąd uwzględnił roszczenie powódki.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 17 czerwca 2015 r., I ACa 1357/14

Standard: 28222 (pełna treść orzeczenia)