Uwzględnienie celu i oczekiwanego przez prawodawcę rezultatu; "wola ustawodawcy"

Przy dokonywaniu wykładni norm prawnych wywołujących wątpliwości interpretacyjne należy uwzględnić także, jako kryterium dodatkowe, cel ich wprowadzenia i oczekiwane przez prawodawcę rezultaty. Należy tak uczynić zwłaszcza wówczas, gdy wnioski płynące z zastosowania wyłącznie reguł wykładni językowej są nie do zaakceptowania, bo prowadzą do absurdalnych rezultatów z punktu widzenia skutków społecznych. W tej sytuacji należy sięgnąć do innych rodzajów wykładni, a zwłaszcza wykładni funkcjonalnej, teleologicznej i systemowej.

Uchwała SN z dnia 29 kwietnia 2011 r., III CZP 111/10

Standard: 27962 (pełna treść orzeczenia)

Wykładnia subiektywna, opierana wyłącznie na psychicznych intencjach prawodawcy, zwłaszcza gdy chodzi o prawodawcę wieloosobowego, jest przez współczesną teorię prawa kwestionowana i odsuwana na plan dalszy jako metoda zawodna i mało użyteczna.

Zdaniem składu Sądu Najwyższego, należy zaaprobować ten sposób spojrzenia na psychofizyczne aspekty tworzenia oraz interpretowania prawa i stwierdzić, że sięganie do „woli ustawodawcy” może okazać się uzasadnione i pożyteczne tylko w sytuacjach skrajnych, gdy zawiodą inne sposoby wykładni lub doprowadzą do absurdalnych wyników. Trzeba jednak podkreślić, że i w takich wypadkach ustawodawca, którego „wola” podlega uwzględnieniu w procesie wykładni, to nie ustawodawca realny, faktyczny – który nie może krępować dozwolonej swobody interpretacyjnej sądu, bo związek takiego ustawodawcy z przepisem prawa został z chwilą jego uchwalenia (wejścia w życie) zerwany – lecz tzw. ustawodawca racjonalny, wykreowany. „Wolę ustawodawcy” należy zatem odczytywać wyłącznie na podstawie tekstu stanowionego prawa, starając się ją racjonalizować i obiektywizować, m.in. przez odniesienie do celów (funkcji) instytucji prawnych w całokształcie materiału normatywnego.

Uchwała SN z dnia 17 stycznia 2001 r., III CZP 49/00

Standard: 31076 (pełna treść orzeczenia)