Termin zaskarżenia uchwały a zasady współżycia społecznego (art. 25 ust. 1a u.w.l.)

Sąd może w wyjątkowych wypadkach na podstawie art. 5 k.c. nie uwzględnić upływu terminu 6 tygodni przewidzianego w art. 25 ust. 1a ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (jedn. tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 1892)

Przewidziany w art. 25 ust. 1a u.w.l., termin jest terminem zawitym prawa materialnego do wytaczania powództw.

Sąd Najwyższy nie wypowiadał się dotychczas o dopuszczalności nieuwzględnienia upływu terminu przewidzianego w art. 25 ust. 1a u.w.l. na podstawie art. 5 k.c. Taką możliwość dopuścił natomiast Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 16 kwietnia 2013 r., I ACa 1409/12 (niepubl.) i Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 30 lipca 2014 r., I ACa 682/14 (niepubl.).

Przeciwko dopuszczalności stosowania art. 5 k.c. do terminów zawitych, których upływ powoduje wygaśnięcie prawa, podnosi się argument, że wobec takiego wygaśnięcia zastosowanie klauzuli generalnej prowadziłoby do nabycia prawa, a w niektórych wypadkach powodowałoby utratę prawa podmiotowego. Tymczasem w orzecznictwie i piśmiennictwie przyjmuje się, że zarzut nadużycia prawa ma charakter dylatoryjny, a nie peremptoryjny, a w konsekwencji zastosowanie art. 5 k.c. nie może prowadzić do nabycia ani utraty prawa podmiotowego. Przedstawiony argument nie jest jednak trafny w odniesieniu do terminu przewidzianego w art. 25 ust. 1a u.w.l. Zastosowanie w tym wypadku art. 5 k.c. sprowadza się do swoistej fikcji, że uprawnienie do zaskarżenia do sądu uchwały właścicieli lokali nie wygasło.

Za tezą o niedopuszczalności stosowania art. 5 k.c. do terminu określonego w art. 25 ust. 1a u.w.l. mógłby też świadczyć charakter terminu zawitego, który znajduje się w przepisie stricti iuris. Taki argument przeczyłby jednak funkcji art. 5 k.c. W tym przepisie została zamieszczona klauzula generalna, w której nie są dokładnie sprecyzowane wszystkie elementy składające się na hipotezę czy dyspozycję normy prawnej, a ocena konkretnego stanu faktycznego zostaje przerzucona na organ stosujący prawo.

Za dopuszczalnością stosowania art. 5 k.c. do terminu zamieszczonego w art. 25 ust. 1a u.w.l. przemawia też wykładnia systemowa. Zgodnie z art. 42 § 8 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 21), sąd może nie uwzględnić upływu terminu sześciu tygodni do wniesienia powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia spółdzielni, jeżeli utrzymanie uchwały w mocy wywołałoby dla członka szczególnie dotkliwe skutki, a opóźnienie w zaskarżeniu tej uchwały jest usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami i nie jest nadmierne. Przepis ten, mający zastosowanie również do terminu zaskarżenia do sądu uchwały walnego zgromadzenia spółdzielni mieszkaniowej, oczywiście nie może być stosowany w drodze analogii do terminu wskazanego w art. 25 ust. 1a u.w.l. Dodatkowo natomiast uzasadnia dopuszczalność stosowania art. 5 k.c. do terminu zaskarżenia do sądu uchwały właścicieli lokali. Odmienna interpretacja oznaczałaby nieuzasadnione przyznanie silniejszej ochrony członkom spółdzielni mieszkaniowej, którym przysługują prawa odrębnej własności lokali albo spółdzielcze własnościowe albo lokatorskie prawa do lokali, a także właścicielom lokali niebędącym członkami spółdzielni (zob. art. 24 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1222 ze zm.), niż właścicielom lokali w budynkach niestanowiących własności lub współwłasności spółdzielni mieszkaniowej.

Wyrok SN z dnia 17 listopada 2016 r., IV CSK 107/16

Standard: 27909 (pełna treść orzeczenia)