Niemożność wykluczenia i wykreślenia z rejestru członka spółdzielni mieszkaniowej (art. 1 ust. 8 u.s.m.)

Nowelą do ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (dalej - "u.s.m.") z dnia 20 lipca 2017 r. (Dz. U. poz. 1596 - dalej "nowela lipcowa z 2017 r."), w dodanym ust. 8 do art. 1 postanowiono m.in., że przepisów ustawy - Prawo spółdzielcze, dotyczących wykluczenia i wykreślenia nie stosuje się. W połączeniu z nową regulacją art. 3 ust. 1 u.s.m. określającą, kto jest członkiem spółdzielni, nowe ukształtowanie członkostwa zostało ściśle i nierozerwalnie powiązane z bytem (istnieniem) m.in. ekspekatywy odrębnej własności lokalu (por. art. 3 ust. 1 pkt 4 u.s.m.). Oznacza to, że począwszy od dnia 9 września 2017 r. osoby dysponujące prawami do lokali opisanymi w art. 3 ust. 1 u.sm. nie mogą być pozbawione członkostwa przez spółdzielnię mieszkaniową poprzez wykluczenie i wykreślenie; spółdzielnia utraciła prawa wynikające z art. 24 prawa spółdzielczego.

Powód na skutek zawarcia w dniu 10 lipca 2008 r. umowy Nr (...) przyrzeczenia ustanowienia odrębnej własności wymienionych w niej (i opisanych) lokali, uzyskał ekspektatywę odrębnej własności tych lokali. Oznacza to, w zmienionym stanie prawnym, że dysponując członkostwem, nie może począwszy od dnia 9 września 2017 r. zostać pozbawiony członkostwa przez pozwaną w trybie wykluczenia lub wykreślenia. Spółdzielnia dysponuje jedynie możnością rozwiązania umowy w warunkach art. 20 u.s.m., skutkiem którego będzie utrata członkostwa, jeżeli nie jest ono powiązane z innym tytułem prawnym realizowanym przez powoda w pozwanej Spółdzielni.

Powyższe, nowe zasady prawne, mają zastosowanie do spraw sądowych, wszczętych i niezakończonych prawomocnym orzeczeniem do dnia 9 września 2017 r. (zob. art. 10 noweli lipcowej z 2017 r.). Ma to ten skutek, że spółdzielnia utraciła wypływające z art. 24 u.s.m., a recypowane w regulacjach statutowych, prawo do wykluczania lub wykreślania członka. A skoro wcześniejsza uchwała spółdzielni dotycząca wykluczenia nie stała się skuteczna do dnia 9 września 2017 r., a z tym dniem spółdzielnia utraciła swoje statutowe podstawy do wykluczania, albowiem te zostały derogowane stosownie do art. 8 ust. 2 noweli lipcowej z 2017 r.; tym samym, będąca ich konsumpcją, uchwała Walnego Zgromadzenia i poprzedzająca ją uchwała Rady Nadzorczej, podlegały uchyleniu stosownie do art. 42 ust. 3 i 6 prawa spółdzielczego.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 22 sierpnia 2018 r., I ACa 432/17

Standard: 27752