Członkostwo osoby, która nabyła prawo odrębnej własności lokalu; roszczenie o przyjęcie w poczet członków art. 3 ust. 3[1] u.s.m.

Zgodnie z art. 3 ust. 3[1] u.s.m. członkiem spółdzielni może być osoba, która nabyła prawo odrębnej własności lokalu. Właścicielowi lokalu, który nie jest członkiem spółdzielni, przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni. Przepis art. 16 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze stosuje się odpowiednio. Osoba, która nabyła prawo odrębnej własności lokalu, zachowuje członkostwo w spółdzielni.

Przepis ten został dodany przez art. 1 ust. 2 pkt b ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2017 r. poz. 1596) zmieniającej ustawę z dniem 9 września 2017 r.

Nowela lipcowa z 2017 r. dokonała przede wszystkim wdrożenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 5 lipca 2015 r. (K 60/13).

Właścicielowi lokalu, który nie jest członkiem spółdzielni, przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni. Powinien złożyć deklarację członkowską (por. art. 3 ust. 3[1] u.s.m.), a spółdzielnia ma obowiązek podjąć uchwałę o przyjęciu go w poczet członków.

Ustawodawca w art. 3 ust. 3 (1) ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych stanowi ogólnie, że członkiem spółdzielni może być osoba, która nabyła prawo odrębnej własności lokalu. Lege non distinguente w drodze wykładni językowej należało dojść do wniosku, że prawnie irrelewantne jest zatem, na skutek jakiego zdarzenia prawnego dana osoba nabyła to prawo, czy na skutek sukcesji singularnej, np. w wyniku nabycia lokalu na wolnym rynku, czy w wyniku sukcesji uniwersalnej (na skutek dziedziczenia), czy też w wyniku uprzedniego przekształcenia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu w prawo odrębnej własności lokalu. Istnienie danego prawa podmiotowego, w tym przypadku prawa odrębnej własności lokalu, jak i jego przypisanie konkretnemu podmiotowi może bowiem stanowić skutek różnego rodzaju zdarzeń cywilnoprawnych, należących do zbiorczej kategorii nabycia prawa podmiotowego. Nabycie prawa odrębnej własności lokalu w następstwie przekształcenia spółdzielczego prawa do lokalu należałoby w ocenie Sadu Apelacyjnego zaliczyć do nabycia konstytutywnego, gdyż w wyniku tego zdarzenia wykreowano nowe prawo podmiotowe

Okoliczność, że uprzednio Spółdzielnia podjęła uchwalę wykluczająca powoda z grona członków spółdzielni, w czasie gdy nie przysługiwała mu jeszcze odrębna własność lokalu, jest prawnie obojętna, skoro przepis art. 3 ust. 3[1] u.s.m. kreuje z dniem wejścia w życie nowelizacji roszczenie właściciela lokalu o przyjęcie w poczet członków Spółdzielni.

Żaden z przepisów ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. nie zawiera regulacji przejściowej wykluczającej przysługiwanie roszczenia o przyjęcie w poczet członków Spółdzielni osób, które uprzednio z grona tych członków zostały wykluczone. Zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy: "Spółdzielnia nie może odmówić przyjęcia w poczet członków niebędącego jej członkiem właściciela lokalu podlegającego przepisom ustawy, w tym także nabywcy prawa odrębnej własności lokalu, spadkobiercy, zapisobiorcy i licytanta, z zastrzeżeniem przepisu art. 3 ust. 3".

Zwrot: w tym także nabywcy prawa odrębnej własności lokalu prowadzi do wniosku, że przepis ten dotyczy nie tylko właściciela lokalu, który uzyskał go na podstawie zdarzenia prawnego w postaci nabycia pochodnego, ale także nabywcy na podstawie innych zdarzeń prawnych, w tym przekształcenia prawa spółdzielczego.

Wykładnia językowa, systemowa i celowościowa art. 3 ust. 3[1] u.s.m. i art. 23 ust. 2 u.s.m. pozwala uznać, że Spółdzielnia nie może w aktualnym stanie prawnym odmówić przyjęcia właściciela lokalu w poczet członków spółdzielni z powołaniem się na argumenty, które legły u podstaw uprzednio podjętej uchwały o wykluczeniu członka spółdzielni z jej grona, w czasie, gdy nie był jeszcze właścicielem lokalu.

Skarżący powoływał się na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13 lutego 2013 r. I ACa 825/12, zgodnie z którym Spółdzielnia ma prawo odmówić przyjęcia nieodpowiedniego kandydata na członka, nawet jeżeli - formalnie biorąc - przysługuje mu roszczenie o przyjęcie, zaś odmowa przyjęcia do spółdzielni osoby, której przysługuje roszczenie o takie przyjęcie, jest dopuszczalna z racji takiego jej postępowania, jakie uzasadniałoby wykluczenie ze spółdzielni, gdyby osoba ta była już członkiem.

Powołane orzeczenie wydane zostało jeszcze przed wspomnianym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego i nowelizacją ustawy z lipca 2017 r. i w ocenie Sądu Apelacyjnego straciło w związku z tym swoją aktualność, podobnie jak i wydane w zupełnie innej rzeczywistości prawnej orzeczenie Sądu Najwyższego z 22 lutego 1968 r. (sygn. akt I CR 7/68)

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 7 lutego 2019 r., V ACa 680/18

 

Standard: 27747 (pełna treść orzeczenia)