Świadczenie przez spółdzielnię mieszkaniową usług telewizji kablowej

W wyroku z dnia 24 II 2011 r. niniejszy Sąd Apelacyjny przesądził o potencjalnej możliwości świadczenia przez zainteresowaną spółdzielnię usług telewizji kablowej poza granicami własnej infrastruktury sieciowej. Stwierdził, że w aktualnym stanie prawnym wynikającym z art. 139 ust. 1 ustawy prawo telekomunikacyjne działalność operatorów telewizji kablowej nie jest ograniczona zasięgiem sieci, a jedynie dostępem do sieci i technologią przesyłu oraz, że co do zasady tam gdzie istnieje infrastruktura telekomunikacyjna usługę może świadczyć każdy wybrany przez użytkownika przedsiębiorca.

Zasada powyższa w niniejszej sprawie podlegała ograniczeniu z uwagi na barierę natury prawnej wynikającą z formy prawnej podmiotu, któremu postawiony został zarzut nadużywania pozycji dominującej. Występujący w niniejszej sprawie jako zainteresowany operator telewizji kablowej jest spółdzielnią mieszkaniową działającą w oparciu o przepisy ustawy prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003.188.1843 z późn. zm.) oraz ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. 2003.119.1116 z późn. zm.).

Cel ten determinuje przedmiot działalności spółdzielni, w tym działalności gospodarczej, o czym świadczy najlepiej art. 1 ust. 6 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, który brzmi: Spółdzielnia może prowadzić również inną działalność gospodarczą na zasadach określonych w odrębnych przepisach i w statucie, jeżeli działalność ta związana jest bezpośrednio z realizacją celu, o którym mowa w ust. 1. tj. służy zaspokajaniu szeroko rozumianych potrzeb jej członków.

W ramach zaspokajania innych niż mieszkaniowe potrzeb członków spółdzielni mieści się także dostarczanie programów telewizyjnych drogą telewizji kablowej, co zresztą przesądził Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 4 IX 2007 r. oddalającym powództwo jednego z członków zainteresowanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. o uchylenie uchwał Zebrania Przedstawicieli, dotyczących budowy i finansowania przez spółdzielnię własnej telewizji kablowej.

Spółdzielnia może świadczyć usługi telekomunikacyjne na rzecz osób zajmujących lokale znajdujące się w jej zasobach, nie będących jej członkami w ramach ustawowego obowiązku zarządzania tymi zasobami, wynikającego z art. 1 ust. 2 pkt 5 ustawy o s.m.

Świadczenie usługi dostarczania programów telewizyjnych przez zainteresowaną spółdzielnię może odbywać się poza własnymi zasobami mieszkaniowymi spółdzielni i zasobami jej członków w ramach zarządzania innymi nieruchomościami na podstawie umowy zawartej z właścicielem, do czego uprawnia ją przepis art. 1 ust. 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Zapewnienie dostępu do infrastruktury telekomunikacyjnej ma na celu inwestowanie w nieruchomość w rozumieniu art. 185 ust. 1 pkt 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami i tym samym mieści się w pojęciu sprawowania zarządu.

Przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie przewidują możliwości prowadzenia przez spółdzielnię jakiejkolwiek innej działalności komercyjnej poza ww. zarządzaniem nieruchomościami oraz budowaniem i nabywaniem budynków w celu wynajmu czy odsprzedaży lokali, o czym stanowi art. 1 ust. 2 pkt 5 ustawy o s.m. Stwierdzić tym samym należy, iż potencjalna możliwość świadczenia przez zainteresowaną usługi dostarczania programów telewizyjnych na terenie miasta Ł. może dotyczyć tylko odbiorców zajmujących lokale w należących do spółdzielni zasobach mieszkaniowych jak i odbiorców zajmujących lokale w budynkach zarządzanych przez spółdzielnię, nie stanowiących mienia jej ani mienia jej członków.

Budowa przez spółdzielnię własnej sieci telewizji kablowej nie miała jeszcze charakteru działalności rynkowej, sposób finansowania tej budowy wynikał z przepisów prawa spółdzielczego i podlegał kontroli przez sąd cywilny w ramach powództwa o jakim mowa w art. 42 ustawy prawo spółdzielcze. Równie dobrze zresztą wybudowaną własnymi siłami sieć telekomunikacyjną spółdzielnia mogła oddać w użytkowanie, dzierżawę wybranemu operatorowi telekomunikacyjnemu, który świadczyłby na jej terenie usługi.

Wraz z rozpoczęciem jednak przez samą spółdzielnię działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług telekomunikacyjnych, wybudowana sieć telewizji kablowej zgodnie z art. 49 k.c. przestała być częścią składową nieruchomości i weszła w skład przedsiębiorstwa telekomunikacyjnego w rozumieniu art. 55[1] k.c. - patrz orzeczenie SN z 3 XII 1998 r. II CKN 216/98. Koszty utrzymania sieci jak i koszty związane ze świadczeniem usług telekomunikacyjnych stały się kosztami działalności tego przedsiębiorstwa.

Dostarczanie przez spółdzielnię programów telewizyjnych następuje w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, ma charakter działalności rynkowej, także w stosunku do odbiorców będących jej członkami. Świadczenie usług odbywa się bowiem na podstawie umowy cywilnoprawnej (abonamentowej).

Zgodnie ze statutem spółdzielni, który został zmodyfikowany właśnie na skutek uchwały Zebrania Przedstawicieli z 20 V 2006 r. koszty związane z korzystaniem z usługi telewizji kablowej nie weszły w skład kosztów związanych z utrzymaniem lokali, które obejmują zakupione u dostawców i dostarczane do lokali, za pośrednictwem instalacji wspólnej usługi takie jak energia elektryczna, gaz, wywóz śmieci, woda (§61 statutu k 143,144, 155 v). Nie są to także koszty związane z utrzymaniem nieruchomości wspólnych określone w § 60 statutu. W szczególności nie są to koszty działalności kulturalno - oświatowej spółdzielni, a nawet gdyby tak je ocenić, to zgodnie z art. 4 ust. 5 ustawy o s.m. osoby nie będące członkami spółdzielni, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu czy też odrębna własność lokalu, mogą z takiej działalności korzystać tylko odpłatnie na podstawie umów cywilnoprawnych (tak też statut w § 66 ust. 2).

Opłata abonamentowa nie jest także jak próbuje to zakwalifikować pozwany opłatą na poczet utrzymania wybudowanej już infrastruktury telekomunikacyjnej czyli na poczet utrzymania mienia spółdzielni. Jest wynagrodzeniem za dostarczane usługi. Na koszty świadczenia tych usług ponoszone przez operatora telekomunikacyjnego mogą co prawda składać się także wydatki związane z utrzymaniem sieci kablowej, ale po pierwsze stanowią one jeden z kilku czynników decydujących o wysokości opłaty abonamentowej, a po drugie są to koszty działalności przedsiębiorstwa telekomunikacyjnego, a nie spółdzielni mieszkaniowej jako takiej.

Świadczenie przez spółdzielnię usług w postaci tzw. pakietu spółdzielczego, za który abonent reguluje opłatę w ramach wnoszonych opłat za eksploatację mieszkania, czyli świadczonych de facto za darmo, także odbywa się na podstawie umowy abonamentowej, a nie jest regulowane przepisami odnoszącymi się do stosunków wewnątrzspółdzielczych.

Spółdzielnia nie ma obowiązku wynikającego ze stosunków wewnątrz spółdzielczych, zaspokajania tego rodzaju potrzeb swoich członków, a tym bardziej osób nie będących jej członkami.

Reasumując powyższe rozważania stwierdzić należy, iż w stosunku zarówno do członków spółdzielni jak i do osób nie będących członkami, ale posiadających w jej zasobach lokale, spółdzielnia w zakresie swojej działalności gospodarczej polegającej na dostarczaniu usług programów telewizyjnych działa jako podmiot zewnętrzny, jako przedsiębiorca telekomunikacyjny, co wynika wprost z art. 1 ust. 6 ustawy o s.m., z umowy abonenckiej, która odsyła do przepisów kodeksu cywilnego oraz z postanowień art. 4 ustawy o s.m. dotyczących rodzaju wnoszonych na rzecz spółdzielni opłat oraz postanowień statutu spółdzielni, które wśród opłat eksploatacyjnych nie przewidują wydatków na telewizję kablową. Z tego rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, ukierunkowanej na szeroko rozumiane zaspokajanie potrzeb członków jak i osób którym przysługuje prawo do lokalu w jej zasobach mieszkaniowych, spółdzielnia może poza tym uzyskiwać nadwyżkę przychodów nad kosztami, która to nadwyżka powinna służyć jednak celom statutowym.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 18 marca 2013 r., VI ACa 1251/12

Standard: 27680 (pełna treść orzeczenia)