Dysponowanie środkiem odurzającym w trakcie zażywania a posiadanie w rozumieniu art. 62 upn.

Nie każde "używanie" wiąże się z "posiadaniem" rzeczy, oraz, że dysponowanie środkiem odurzającym związane z zażywaniem lub chęcią niezwłocznego zażycia przez osobę dysponującą środkiem nie jest posiadaniem rozumieniu art. 62 ww. ustawy. W związku z tym poza obszarem penalizacji pozostaje proces zażywania środka odurzającego lub substancji psychotropowej, który zawsze połączony jest z jakąś formą "dysponowania", "dzierżenia", "trzymania" tego środka lub substancji.

Bardzo zbliżonych stanów faktycznych dotyczą także inne orzeczenia Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych, w których uznawano, iż dysponowanie środkiem odurzającym lub substancją psychotropową w trakcie ich zażywania nie wypełnia znamion "posiadania" w rozumieniu art. 62 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. I tak:

- w wyroku z dnia 2 grudnia 2009 r. w sprawie sygn. akt II KK 261/09 Sąd Najwyższy uznał, iż dysponowanie środkiem odurzającym lub substancją psychotropową w trakcie ich zażywania, nie wypełnia znamienia "posiadania" w rozumieniu art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, jest utrwalona. Ratio legis tego przepisu nie polega bowiem na ściganiu osób zażywających dawkę narkotyku, gdyż samo zażywanie narkotyków nie jest przez obowiązujące w Polsce przepisy prawa penalizowane.

W ujęciu art. 62 ustawy z dnia 21 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii karalny jest każdy wypadek posiadania środka odurzającego lub substancji psychotropowej "wbrew przepisom ustawy", a więc w celu dalszej sprzedaży lub udzielenia ich innej osobie, jak i w celu samodzielnego zażycia - czy to za jakiś czas czy niezwłocznie, gdy posiadanie to następuje w ilości pozwalającej na choćby jednorazowe użycie danej substancji, w dawce dla niej charakterystycznej, zdolnej wywołać u człowieka inny niż medyczny skutek", przy czym powyższy wyrok zapadł na tle ustaleń faktycznych, w świetle których oskarżony został zatrzymany w chwili zażywania (wstrzykiwania) heroiny

- w wyroku z dnia 28 grudnia 2006 r. w sprawie sygn. akt II AKa 347/06 Sąd Apelacyjny we Wrocławiu stwierdził, iż "skoro zważy się, iż na podstawie przepisów ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485) nie są karalne zachowania polegające na używaniu środków odurzających i substancji psychotropowych, tym samym nie do pogodzenia z zasadami pragmatycznej interpretacji przepisów prawa jest przyjęcie, że za karalne może być uznane na podstawie art. 62 tej ustawy posiadanie tych środków trwające w czasie ich zażywania", przy czym w sytuacji, której dotyczył, oskarżeni w trakcie trwania imprezy wspólnie palili marihuanę w ten sposób, że oskarżony (uznany za winnego występku z art. 58 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii) wyjął "lufkę" z marihuaną i "poczęstował" nią małoletnią oskarżoną, co do której uznano, iż słusznie uniewinniono ją od popełnienia przestępstwa z art. 62 ww. ustawy, albowiem trwające jedynie przez czas wspólnego palenia "posiadanie" "lufki" marihuany nie wypełniło znamion występku penalizowanego ta normą,

- podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 stycznia 2010 r. w sprawie II KK 363/09, stwierdzając, iż "nie ulega wątpliwości, że ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii nie penalizuje wprost, ani poprzez przepisy zakazujące posiadania środków odurzających, samego zażywania narkotyków przez sprawcę. Intencją ustawodawcy było poddanie karalności posiadania środka narkotycznego w chwili stwierdzenia tego czynu. Takie posiadanie jednak powinno nosić cechy pewnej trwałości od momentu wejścia przez sprawcę w posiadanie środka odurzającego do momentu ujawnienia tego faktu przez organy ścigania. Nie jest przecież możliwe użycie środka odurzającego bez wcześniejszego wejścia w jego "posiadanie". Poza obszarem penalizacji nadal pozostaje proces zażywania środka odurzającego lub substancji psychotropowej, który zawsze wiąże się z jakąś formą "posiadania", "dysponowania", "dzierżenia", czy po prostu

- "trzymania" takiego środka. Wszystkie te formy dysponowania środkiem odurzającym w omawianej sytuacji nie mogą być uznane za jego "posiadanie" w rozumieniu art. 62 ww. ustawy. A zatem w przypadku użycia w całości środka odurzającego karanie takiej osoby za wcześniejsze jego posiadanie stanowiłoby obejście zakazu karania zachowania, które z istoty swej nie jest typizowane jako czyn zabroniony. Takie karanie byłoby wyrazem złamania podstawowych reguł procesu karnego, w szczególności zasady nullum crimen sine lege", przy czym powyższe orzeczenie zapadło także na tle sytuacji faktycznej, w której oskarżony został "poczęstowany" na ulicy "skrętem", którego niezwłocznie wypalił, a w czasie późniejszych badań krwi wykryto u niego składnik psychoaktywny konopi indyjskich.

Analizując powyższe orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych stwierdzić należy, iż zarówno przytoczony w apelacjach wyrok Sądu Najwyższego, jak i inne wymienione ostatnio orzeczenia wydane zostały na gruncie przypadków, w których oskarżeni jedynie zażywali środek odurzający lub substancję psychotropową i jedynie czasu zażywania mogło w stosunku do nich dotyczyć pojęcie "posiadania" tych środków.

Wyrok SA w Łodzi z dnia 11 lipca 2013 r., II AKa 73/13

Standard: 27440 (pełna treść orzeczenia)